Marktpartijen hebben de grootste verduurzamingsopgave in vierkante meters als het gaat om energielabels van kantoren. Dat blijkt uit onderzoek van het Kadaster naar de verduurzamingsopgave van de kantorenmarkt in Nederland. De aanleiding van dit onderzoek is de nieuwe regelgeving die kantoren vanaf 1 januari 2023 verplicht om minimaal energielabel C te hebben.  Lees verder voor de belangrijkste inzichten uit dit onderzoek. Of download het volledige rapport. De opgave voor marktpartijen zit vooral in het verduurzamen van het aantal vierkante meters. Als het om het bezit met labels D en slechter gaat, gaat het om bijna 7 miljoen vierkante meter en kantoren met onbekende labels meegerekend gaat het om ruim 15 miljoen vierkante meter. Groot deel bezit van marktpartijen heeft label C Hoewel marktpartijen in absolute zin de meeste vierkante meters moeten verduurzamen, heeft deze partij in vergelijking met andere eigenaren al 71% van hun bezit op label C of beter. Voor zowel particulieren, overheidsbezit en overige eigenaren ligt dat aandeel wat lager, om en nabij de 60%. Bij woningcorporaties is het aandeel het laagst, 52%. Zij hebben in vergelijking met de andere eigenaren weinig kantoren en veel ongelabeld bezit. Kantorenvoorraad zonder label C-verplichting De totale kantorenvoorraad in Nederland op 1 oktober 2022 bestaat uit 137.500 kantooradressen met een totale vloeroppervlakte van maximaal 144 miljoen vierkante meter. Voor deze adressen heeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) indicatief bepaald of zij label C-plichtig zijn. Ruim 65.000 van deze kantooradressen zijn zeer waarschijnlijk label C-plichtig en bijna 28.000 zijn dat vermoedelijk. Ruim 44.500 van de totale kantorenvoorraad hebben volgens inschatting van de RVO geen label C-verplichting. Regionale verschillen in verduurzaming Buiten de Randstad en de grote steden zijn er vooral in de provincies Noord-Brabant, Limburg, Groningen en delen van Overijssel nog relatief veel vierkante meters te verduurzamen door marktpartijen. Overheidsbezit met label D of slechter is vooral geconcentreerd in de grotere steden, terwijl de opgave voor particulieren meer verspreid is over Nederland. Label C-verplichting vanaf januari 2023 Vanaf 1 januari 2023 is een kantoor verplicht om een energielabel C of beter te hebben, anders mag het niet meer als kantoor gebruikt worden. De gemeente gaat in samenwerking met de omgevingsdienst toezien op deze labelverplichting. De eigenaar is verantwoordelijk voor het verduurzamen van het kantoor, zodat deze een energielabel C of beter krijgt.  

De provincies moeten aan de bak met de ‘puzzelfase’ voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. Dat schrijft VRO-minister Hugo de Jonge in een eerder deze week verstuurd ‘startpakket’. Eind 2023 moeten er bestuurlijke afspraken liggen over de inpassing van wonen, bereikbaarheid, energie, economie, landbouw en natuur. In 2024 moet een nieuwe nota ruimte volgen. ‘We hernemen de regie op de ruimtelijke ordening om te zorgen voor een eerlijke uitkomst van alle ruimtelijke verdeelvraagstukken waar we tegenaan gaan lopen', zegt minister Hugo de Jonge voor Ruimtelijke Ordening.   ‘We staan aan de vooravond van een nieuwe manier van werken waarin we cruciale keuzes gaan maken over de inrichting van Nederland. Op alle betrokkenen rust de verantwoordelijkheid om goed samen te werken want keuzes die we nu gaan maken, bepalen welk land we doorgeven aan de generaties na ons.’  In het startpakket dat de minister op 12 december naar de twaalf provincies stuurde, legt hij hen de opgaven voor uit nationale programma’s op het gebied van de fysieke leefomgeving. De provincies wordt gevraagd om eigen opgaven te combineren met die van gemeenten en waterschappen. In eerste instantie tot 2030, met een doorkijk naar 2050. In een bijlage bij het startpakket staan per provincie de specifieke kansen en knelpunten. De puzzel moet binnen de kaders van de NOVI worden gelegd. Zo heeft meervoudig ruimtegebruik de voorkeur. Verder zijn bodem en water leidend.  De Jonge verwacht van de provincies dat zij hun huiswerk in oktober 2023 af hebben. Daarna moeten twaalf ruimtelijke arrangementen volgen, waarin Rijk en provincie wederkerige afspraken maken over de uitvoering van de opgaven. Deze vormen vervolgens de basis voor een nieuwe nota ruimte in 2024.  Het Rijk ondersteunt de uitwerking van de provincies met ruimtelijke data en de inzet van ontwerpteams die ‘innovatieve oplossingen’ bedenken. Bijvoorbeeld concepten over het tegengaan van ‘verrommeling’ door grootschalige bedrijfsvestigingen. Verder is bij BZK een aparte accountorganisatie ingericht voor de provincies. Die is het dagelijkse aanspreekpunt voor de contactpersonen bij de provincie en de contactpersonen van de nationale programma’s bij de departementen. 

De kinderen van BSO De Muiters in Groenlo en wethouder Arjen Schutten hielpen maandagmiddag 12 december groenvoorziener Biljoen en het team van Laarberg met het planten van bomen en struiken op het bedrijventerrein. Laarberg had er een feestje van gemaakt om de aanleg van een grote houtwal te vieren. Een tijdje geleden moesten er bomen worden gekapt op Laarberg om de kavels in de uitbreidingsplannen te kunnen realiseren. Onder andere ter compensatie van die kap is er gestart met de aanleg van een nieuwe houtwal van maar liefst een half hectare groot, met meer dan duizend bomen en struiken. Directeur Joost Okkema: “Natuur en bedrijf moeten hier in balans blijven. Laarberg ís nu eenmaal een bedrijventerrein, maar moet wel zo groen en duurzaam mogelijk zijn.” In totaal wordt twee keer het aantal vierkante meters groen dat is verwijderd, aangeplant. Tussen de bomen op de houtwal komen lage begroeiing, bloemen en gras. De kou getrotseerd Om het aanplanten van de nieuwe houtwal te vieren organiseerde Laarberg op 12 december een boomplant-middag. 32 Kinderen van BSO De Muiters, wethouder Arjen Schutten en het team van Laarberg waren erbij. Jeroen Helming van groenvoorziener Biljoen legde de Muiters iets uit over hoe ze de bomen en struiken moesten planten, waarna ze in groepjes aan de slag gingen. Toen de bomen en struiken in de grond stonden, warmden iedereen – ook de volwassenen – op met chocolademelk, uitgedeeld door het nabijgelegen brandstofstation Kuster Energy. Omwonenden betrekken De reden dat de aanplanting op deze manier wordt gevierd, is dat Laarberg het goed vindt dat omwonenden zien wat er speelt op het bedrijventerrein. Wethouder Schutten vond het belangrijk om aanwezig te zijn: “Dit bedrijventerrein draait niet alleen om grote bedrijvigheid, maar ook om lokale ondernemers, duurzaamheid, mens en natuur. Laarberg laat zien dat bedrijvigheid, natuur en recreatie samen kunnen gaan. Dat is ook goed voor alle medewerkers hier; die werken natuurlijk ook liever in het groen.”

Wat hebben een autogarage, loodgieter, brouwerij en meubelmaker en stadsnatuur overeenkomstig? Het zijn allemaal vitale stedelijke voorzieningen die verdrongen dreigen te worden door andere functies met een hogere directe grondopbrengst, zoals wonen. Met een award wil de coalitie Ruimte voor Werk de aandacht vestigen op nieuwe mixvormen waarbij werk als functie te midden van andere functies een plek krijgt of behoudt in de stad. Door stijgende vastgoedprijzen is er voor bovengenoemde vitale functies, maakindustrie of andere bedrijven met minder economische slagkracht steeds minder ruimte in het stedelijk weefsel, stelt de coalitie. De Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland (SKBN) becijferde dat er tussen 2016 en 2021 4.600 hectare aan stedelijke bedrijventerreinen zijn verdwenen, vaak door transformatie naar wonen. Met de transformatie van bedrijfsruimte verdwijnen niet alleen vitale functies uit stedelijk gebied, maar dreigen ook praktische banen buiten handbereik van een groep stedelijke werknemers te vallen, aldus de SKBN. Voor werkgevers in transformatiegebieden is de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel gezien de krapte op de arbeidsmarkt een extra grote zorg, mocht het tot een gedwongen verplaatsing komen. Nieuwe functiemix Volgens de coalitie Ruimte voor Werk, een initiatief van een zevental adviesbureaus, hoeft de bouw van woningen de continuering van bedrijvigheid in transformatiegebieden niet per se in de weg te zitten. Dat komt doordat bedrijvigheid de afgelopen jaren veel milieuvriendelijke geworden en daardoor ‘mengbaarder’ dan voorheen, stellen de adviseurs. ‘Door verduurzaming van de werkgebouwen en type werkzaamheden kunnen de milieucontouren worden verminderd. Dat betekent dat werken en wonen dichter bij elkaar gesitueerd mogen worden, af en toe zelfs gestapeld, of naast elkaar’, stelt architect en stedenbouwkundige Bernardina Borra namens de coalitie. Onbekend terrein Met deze functiemix is nog maar beperkt ervaring opgedaan. ‘Hoewel iedereen eigenlijk wel de noodzaak ziet, is het voor velen nog wel de vraag hoe je goed en rendabel functies mengt in een stad’. Voor veel beleggers en ontwikkelaars is het realiseren van ruimte voor werken volgens de coalitie nog onbekend terrein. ‘Het is risicovol, moeilijk of onrendabel’, aldus de coalitie op hun webpagina. Twee categorieën Met de Award 'Beste Mix met Ruimte voor Werk’ wil de coalitie Ruimte voor Werk reeds bestaande voorbeelden van mixvormen van wonen met werk en werk met andere functies zoals winkelen, sport, zorg, horeca, onderwijs, et cetera, positief onder de aandacht brengen. Een deskundige jury zal inzendingen onder meer beoordelen op de variatie aan functies, de mate van fysieke productie binnen de werkfunctie, de bijdrage aan de werkgelegenheid en de toegevoegde waarde van de mix op de omgeving.  Gegadigden kunnen hun project inzenden voor twee categorieën: Werk in de stad op wijkniveau Mengen in transformatiegebieden Inzenden kan tot 15 januari 2023. Meer informatie over de award, de jury en inzendvoorwaarden is hier te vinden.

Zwolle wil een van de sterkste economische regio’s van Nederland worden. Squaring the triangle is het doel, wat betekent dat Zwolle naast Eindhoven, Rotterdam en Amsterdam komt te staan als economisch zwaargewicht. Transformatie van het oude industriële stationsgebied moet de springplank zijn. Met innovatiecentra trekt de stad talent aan, ook al is er geen universiteit. De achterkant van Zwolle Centraal was altijd het lelijke eendje van de stad. Scheepsbouwers Wärtsilä en Stork bouwden scheeps- en dieselmotoren in de hallen op het bedrijventerrein achter het station, maar dat is nu verleden tijd. Zware industrie zo dicht bij het centrum en het centraal station is ook eigenlijk niet meer gewenst, en dus werd de Spoorzone braakliggend terrein.  De laatste jaren kwam daar verandering in. Het roer is om, het moet een bruisende gemengde stedelijke omgeving worden. De eerste grootschalige woningcomplexen staan er al, de eerste bedrijven hebben inmiddels plaatsgenomen in het Innovatiedistrict, het deelgebied van de Spoorzone waar gewerkt en gemaakt moet worden. In het bedrijfsverzamelgebouw Perron038, in de oude hallen van Wärtsilä en Stork, zitten nu een aantal middelgrote tech-maakbedrijven.    ‘Als je over vijf of tien jaar weer terugkomt in de Spoorzone, dan zul je hier niks meer herkennen’, zegt Hubald van Ark, teamleider economie en circulaire economie bij de gemeente Zwolle, tijdens een wandeling door het gebied. Ondertussen wijst hij naar een aantal lege parkeerplaatsen en vervallen kantoorpanden. ‘Hier komt een woontoren, en hier een innovatiecentrum.’ Dat de Spoorzone tot de nok aan vol gebouwd gaat worden, is een understatement. Leeg is het er nu zeker al niet.    Van Ark vertelt hoe het plan in elkaar steekt: ‘In het Innovatiedistrict ligt het accent op werken. Het grondgebied is van de NS, dat hier heel vroeger treinen onderhield in de hallen. Met hen hebben we een ontwikkelkader afgesproken voor het gebied. Of het van de NS blijft, of het verkocht wordt, of het in erfpacht gaat, dat is nog niet zeker. Wel is duidelijk dat wij naar de invulling kijken. We hebben een ECO-team opgericht, wat staat voor Economie, Cultuur en Onderwijs. Dit ECO-team heeft een soort kwartiermakerrol. Bedrijven, onderwijsinstellingen en culturele instellingen overleggen hierin hoe we dit gebied het beste kunnen ontwikkelen.’   Duidelijk economisch profiel   Die hoe-vraag is al grotendeels beantwoord: Zwolle zet in op research & development, hightech maakindustrie, klimaatadaptatie en ICT e-commerce. Dat kan prima zonder universiteit, vindt Van Ark. ‘Als je naar de kaart van Nederland kijkt, dan zijn Nijmegen, Utrecht, Groningen en Enschede de universiteitssteden die hier relatief dicht in de buurt liggen. Tussen die vier steden valt echter een gat. Wij springen in dat gat. We hebben als voordeel ten opzichte van steden als Deventer en Apeldoorn dat we wel een heel goede hogeschool hebben (Windesheim) en tal van mbo’s. Dus we hebben wel ongelooflijk veel studenten.’   ‘De bereikbaarheid en geografische ligging van Zwolle is daarnaast ideaal. Mensen die in Enschede of Groningen hebben gestudeerd willen vaak naar de Randstad omdat Twente of Groningen ze te ver is. Zwolle is echter maar een uur van de Randstad en van deze steden af, waardoor het een ideale tussenstap is. We hopen ook dat de Universiteit Twente een dependance van hun universiteit opent in Zwolle. Dan hebben we alles. In het verleden hadden we moeite met het vasthouden van talent, zonder universiteit mis je toch een bepaald soort bedrijvigheid.’  Potentie genoeg dus, en dat zien ontwikkelaars en ondernemers ook in. Private partijen bekostigen de plannen. ‘We zien dat er veel ondernemers zijn die zelf kijken wat ze kunnen betekenen. Vanuit het Rijk, de provincie en de gemeente hebben we voldoende aan enkele aanjaagsubsidies, die we bijvoorbeeld inzetten voor de gebiedspromotie. Bij die gebiedspromotie focussen we ons op de regio. Zo zijn er al bedrijven uit Emmeloord, Harderwijk en Heerde naar Zwolle gekomen.’   Perron038 als voorbeeld voor de toekomst   Waar dit samenspel tussen overheden, ondernemers en onderwijsinstellingen al tot uiting komt, is Perron038. Dit is een innovatiecentrum voor de ‘hightech maakindustrie van de toekomst.’ Meerdere bedrijven zijn gevestigd in het pand, waar machines voor automatisering worden gebouwd. Met 3D-printers, bijvoorbeeld. Kwartiermaker Marius Woldberg stond eind 2017 aan de basis van Perron038, waar hij enthousiast over vertelt: ‘Een van de founding partners, Tembo Group, had toen het idee om een innovatiecentrum te starten. Ik heb destijds een aantal partijen bij elkaar gebracht: Tolsma Grisnisch uit Emmeloord, AWL Techniek uit Harderwijk en participatiemaatschappij Wandinko uit Zwolle. De Stichting Perron038 is vervolgens opgericht, waarna we deze hallen voor tien jaar hebben gehuurd van de NS.’    De vestiging in Zwolle bleek een gouden greep voor meerdere partijen. De bedrijven leunen op de studenten van de Zwolse hogescholen en MBO’s, wat voor binding met de werkgever zorgt. En de onderwijsinstellingen hoeven hun studenten niet meer de stad uit te sturen voor praktijkervaring.    Woldberg: ‘Windesheim en Deltion zijn hier ook gevestigd met twee onderzoeksgroepen. Het is heel simpel: zij hebben de kennis en wij hebben de opdrachten, zo ontstaat er een samenspel. Voor ons is talentontwikkeling heel belangrijk. Met Perron038 hebben we een plek om te laten zien dat de regio zich ontwikkelt.’   ‘Op een normale dag lopen hier zo’n zestig studenten rond met opdrachten voor partners van Perron. Ze krijgen inspiratielessen, workshops en kennis om de technologie die ze leren toe te passen in een opdracht. Samen wordt er gewerkt aan prototypes’, zegt Woldberg. ‘We maken hier de fabriek van de toekomst, met allerlei shared facilities. Allerlei maakbedrijven in de regio kunnen hier hun dingen testen.’  Perron038 is nu nog uniek in Zwolle. Maar in de toekomst is dit hoe het Innovatiedistrict moet slagen. Er moeten meerdere centra komen, waarmee de stad stap voor stap naar economische kartrekkers als Amsterdam en Eindhoven toe wil groeien.  Dit artikel is eerder gepubliceerd in vakblad BT. BT Magazine is het vakblad voor iedereen die zich bezighoudt met regionale innovatiekracht en vestigingsklimaat. 

De Europese Commissie (EC) heeft de IJmondregio € 58,5 miljoen subsidie uit het Just Transition Fund (JTF) toegekend. De grootste opgaven zijn het versnellen van de energietransitie, het vernieuwen van de economie en het veerkrachtig maken van de arbeidsmarkt. De IJmond-gemeenten Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Uitgeest en Velsen hebben begin dit jaar met provincie Noord-Holland, omgevingsdienst IJmond (ODIJmond) en uitvoeringsinstantie Kansen voor West een regionaal industrieel transitieplan opgesteld.  Ilse Zaal, gedeputeerde economie: “Met deze Europese subsidie kunnen we grote stappen zetten om duurzame plannen in de IJmond te realiseren. Er zijn al 30 transitieplannen bedacht. Dat laat zien dat het regionale bedrijfsleven in de startblokken staat om gezamenlijk projecten op te pakken. Dit is heel gunstig voor het vergroenen van de regio én een grote stimulans om te investeren in werkgelegenheid: scholing, werving van personeel en het enthousiasmeren van jongeren voor een baan die bijdraagt aan de energietransitie.”   Lees het interview met JTF-projectleider Vera van Vuuren en wethouder Jeroen Verwoort: Europese JTF-subsidie van € 58,5 miljoen laat IJmond grote duurzame industriële stappen maken

Op 30 november 2022 bezochten Gelderse Statenleden bedrijventerreinen in Heteren en Bemmel. Ze spraken met ondernemers en gemeenten Overbetuwe en Lingewaard over herstructurering, vergroening en energietransitie. Duidelijk werd dat brede samenwerking grote projecten mogelijk maakt. Nieuwe structuren op Poort van Midden-Gelderland Noord Het werkbezoek startte in Heteren op bedrijventerrein Poort van Midden-Gelderland Noord. Ondernemers en vertegenwoordigers van gemeente Overbetuwe vertelden hoe een Gelderse subsidie de gezamenlijke plannen voor herstructurering, vergroening en verduurzaming verder gaat brengen. Ondernemers van het nabijgelegen bedrijventerrein Andelst-Oost lichtten toe hoe zij samen knelpunten aanpakken zoals het parkeren van vrachtwagens, veiligheid en de te versteende werkomgeving. Eerste schoonmaakschool op actief bedrijventerrein De Houtakker Kees Aalbers, een 72-jarige ondernemer uit Bemmel, liet met gepaste trots de eerste schoonmaakschool van Nederland zien: NESO. Doorslaggevend om NESO te vestigen op De Houtakker in Bemmel was de bedrijveninvesteringszone (BIZ). Ondernemers op dit bedrijventerrein werken intensief samen aan een aantrekkelijke, groene, duurzame en veilige werkomgeving. Behalve een steeds groener bedrijventerrein met wandelpaden en camerabeveiliging is eigen, duurzaam opgewekte energie ook binnen handbereik. Er zijn namelijk vergevorderde plannen voor een proef met een batterijopslag van duurzaam opgewekte energie met een slim energiemanagementsysteem. Daarvoor is een subsidieaanvraag ingediend bij Kenter (Alliander), Oost NL en provincie Gelderland. “We komen graag terug als de batterij in gebruik wordt genomen”, beloofden enkele enthousiaste Statenleden. Collectieve projecten helpen Op de terugweg naar het Huis der Provincie benadrukte Theo Föllings, onder andere voorzitter van de Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland en directeur Innovatie van Oost NL, het belang van een laagdrempelige aanpak voor toekomstbestendige bedrijventerreinen. “Overheden kunnen met ondernemers en ondernemersverenigingen collectieve projecten echt aanjagen”, aldus Theo. Bedrijventerreinen zijn belangrijk voor het vestigingsklimaat van bedrijven en daarmee voor onze economie. Ze leveren een grote bijdrage aan de Gelderse doelen voor veiligheid, energietransitie, circulariteit, klimaatadaptatie en biodiversiteit. Ook in andere provincies en bij het Rijk is er steeds meer aandacht voor toekomstbestendige bedrijventerreinen. Project- en procesondersteuning als aanpak De integrale Aanpak Toekomstbestendige Bedrijventerreinen ondersteunt bedrijventerreinen en gemeenten. Meer over deze aanpak leest u op de Gelderse pagina over toekomstbestendige bedrijventerreinen. Perspectieffonds Gelderland (PFG) versnelt en versterkt de innovatiekracht van ondernemingen die zich bezighouden met grote maatschappelijke uitdagingen zoals energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie, biodiversiteit, bereikbaarheid, economisch vestigingsklimaat en woon- en leefklimaat. Meer hierover leest u op de website van Oost NL. 

Vandaag ondertekenden de provincie, gemeente Waalwijk en 6 organisaties een nieuwe Green Deal. Het doel: de bedrijventerreinen in Waalwijk flink verduurzamen. Samen investeren de 8 partijen € 750.000 euro om de Waalwijkse bedrijventerreinen te verduurzamen. Deze deal 2.0, een vervolg op de eerdere Green Deal uit 2020, heeft een looptijd van 3 jaar, gaat een flinke stap verder en heeft duidelijke doelstellingen. Zo moet de CO2-uitstoot omlaag, komen er meer zonnepanelen op grote bedrijfsdaken, worden bedrijventerreinen groener en komt er meer ruimte voor water. Er is speciale aandacht voor bedrijventerrein Haven. Versnelling is mogelijk Met de nieuwe Green Deal committeren de ondertekenaars zich aan de verduurzaming van bedrijventerreinen in de gemeente Waalwijk en de bedrijven die zich daar bevinden. Wethouder Sheila Schuijffel legt uit: “Dat zoveel partijen de deal ondertekenen, laat zien dat we dit allemaal echt belangrijk vinden. We hebben een enorme klus te klaren en met de Green Deal brengen we focus aan in onze aanpak. Gezamenlijk, als overheden én bedrijven in de Stichting Waalwijk CO2 vrij.” Gedeputeerde Anne-Marie Spierings (Energie) vult aan: “Met deze Green Deal bouwen we voort op de jarenlange inzet van alle partijen in Waalwijk, waarbij we zon op bedrijfsdaken hebben gerealiseerd en een aantal ondernemers gestart zijn met batterijopslag. De lessen die we hier leren gaan we vervolgens ook delen en toepassen in de rest van Brabant.” Energie- en klimaatscans De ambities zijn groot. In 2026 moeten er zonnepanelen liggen op minimaal 25% van de bedrijfsdaken groter dan 1.000 vierkante meter. De CO2-uitstoot moet in 2025 van 95 kiloton naar 61 kiloton gedaald zijn en in 2030 naar 31 kiloton. En in 2025 moet er 10% meer groen op de bedrijventerreinen zijn. Schuijffel: “Om dat te bereiken bieden we advies aan de deelnemende bedrijven en we voeren energie- en klimaatscans uit om de kansen per bedrijf in kaart te brengen. Daarnaast starten we een communicatiecampagne om bedrijven bewuster te maken van de mogelijkheden.”  Bedrijventerrein Haven: onderdeel van project Grote Oogst Op bedrijventerrein Haven wordt gestart met de ontwikkeling van een ‘Energy Hub’, waar bedrijven lokaal (duurzame) energie uit kunnen wisselen en zo geen beroep meer doen op het (volle) energienet. Dit is onderdeel van het project Grote Oogst van de provincie Noord-Brabant. Binnen dit project worden 13 Brabantse bedrijventerreinen sneller verduurzaamd. Dit zijn de bedrijventerreinen waar veel winst te behalen valt op gebied van stikstof, energie, klimaatadaptatie en circulaire economie. Gedeputeerde Erik Ronnes (Wonen en Ruimte): “Slimme verduurzaming van bedrijventerreinen, wat onder andere zorgt voor reductie van stikstofuitstoot, doen en kunnen we niet alleen. Voor het succes van Grote Oogst is het van groot belang dat veel betrokken partners van bedrijventerreinen samenwerken. Ik ben blij dat dit in Waalwijk gelukt is.” Ondertekenaars De volgende partijen hebben op 28 november de Green Deal ondertekend. Samen willen zij minimaal 160 bedrijven in Waalwijk laten deelnemen aan de projecten, waarvan 100 bedrijven op bedrijventerrein Haven. In februari 2023 organiseert Stichting Waalwijk CO2-vrij een bijeenkomst voor alle geïnteresseerde ondernemers in de gemeente Waalwijk. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) Gemeente Waalwijk Midpoint Brabant Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant (OMWB) Parkmanagement Waalwijk B.V. Provincie Noord Brabant Stichting Waalwijk CO2 vrij Waterschap Brabantse Delta

Business Park Amsterdam Osdorp heeft een circulaire weg aangelegd. Samen met aannemer KWS en adviesbureau Tauw is gekeken hoe de aanleg zo duurzaam mogelijk kon gebeuren. Bij de aanleg is alleen grond en zand uit het gebied zelf gebruikt. Dit zorgde ervoor dat er ongeveer 1.600 vrachtritten minder nodig waren van en naar het Amsterdamse bedrijvenpark, omdat circa 40.000 m3 grond niet afgevoerd hoefde te worden. Langere levensduur Een gebied circulair ontwikkelen vraagt maatwerk en flexibiliteit. Meestal legt een aannemer eerst de wegen aan en graaft daarna pas de sloten. Bij Business Park Amsterdam Osdorp gebeurt dit andersom, zodat zoveel mogelijk grondstoffen worden hergebruikt. Zo is bij de weg die is aangelegd de zandgrond gebruikt die vrijkwam bij het graven van de sloten. Het zand is vervolgens door de aannemer vermengd met een speciaal bindmiddel. Hiervan is een fundering gemaakt van 45 cm dik, waarop het wegdek in de vorm van een dunne asfaltlaag is aangebracht. Hierdoor was er nauwelijks aanvoer nodig van materialen en heeft de weg door deze sterkere fundering een langere levensduur. Gebiedsontwikkeling 2.0 Business Park Amsterdam Osdorp wil een toekomstbestendig bedrijventerrein ontwikkelen, dat economisch en ecologisch waarde toevoegt en legt daarom de lat hoog als het gaat om circulaire gebiedsontwikkeling. Bij het inrichtingsplan is nadrukkelijk rekening gehouden met het bestaande polderlandschap en de flora en fauna die in het gebied voorkomen. Uitgangspunt is, dat het gebied na de ontwikkeling meer plant- en diersoorten kent dan ervoor. Zo worden er dit najaar 25 iepen geplant die afkomstig zijn uit Amsterdam-Noord. De bomen krijgen hier een tweede kans. Water en wadi’s Daarnaast komt er veel water in het gebied: 25.000 m2 water en 20.000 m2 wadi’s. Wadi is een van origine Arabisch woord dat in Nederland gebruikt wordt als een afkorting van “Water Afvoer Drainage en Infiltratie”. Een wadi is een groene greppel, die regenwater bergt en zuivert, waarna het water infiltreert in de ondergrond. Terwijl de sloten en waterpartijen goed aansluiten bij het polderlandschap, helpen de wadi’s tegen wateroverlast en droogte. Voor vleermuizen is er speciaal een ‘vleermuizenroute’ aangelegd die is afgestemd op het natuurlijk gedrag van deze natuurlijke insectenbestrijders. 800 Nieuwe bomen Bij de inrichting van het gebied wordt er bewust gekozen voor bepaalde bomen, struiken en planten, om het natuurlijk gedrag van de dieren te respecteren. Zo worden er meer dan 800 nieuwe bomen geplant die met hun diversiteit niet alleen zorgen voor een wisselend landschap maar ook verschillende dieren zullen aantrekken. Doordat er op een innovatieve manier wordt omgegaan met water, groen en bebouwing, verblijven mens en dier straks aangenaam in het park.