We zijn erg verheugd jullie uit te nodigen voor een SKBN Projectvisit naar het M4H-gebied in Rotterdam. Stadshavengebied Merwehavens wordt door de Gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam ontwikkeld tot een innovatief woon-werkmilieu, optimaal ingericht voor de innovatieve maakindustrie. Een mix van wonen en werken, cultuur, horeca, sport en onderwijs maakt van M4H een energiek gebied.

Op alle overheidsniveaus wordt nagedacht hoe in de toekomst moet worden omgegaan met ruimte voor werken in de stad. De beschikbare ruimte wordt steeds krapper door met name de grote woningbouwopgave. Het is heel verleidelijk voor gemeenten om binnenstedelijk relatief oude bedrijventerreinen op te offeren voor deze ruimteclaim. Te gemakkelijk, vindt Gerlof Rienstra. Hij draagt drie mogelijke oplossingen aan.

Dit is een ingekorte versie van een artikel dat is verschenen in BT Magazine van juni 2023. BT Magazine is het vakblad voor de professional die zich bezighoudt met werklocaties, regionale innovatiekracht en het vestigingsklimaat. 

Tijdens het seminar ‘Ruimte voor werken in de stad – randvoorwaarden voor functionele mixzones’ gaf Rienstra begin april een presentatie over de stand van zaken, de opgaven en mogelijke oplossingen voor de ruimtebehoefte. In de zoektocht hiernaar wordt volgens de expert ‘likkebaardend’ gekeken naar binnenstedelijk gelegen en relatief oude gemengde bedrijventerreinen.

Maar juist die zijn weer heel belangrijk voor de werkgelegenheid van praktisch of laaggeschoolden op de stedelijke arbeidsmarkt. Met beide belangen moet rekening worden gehouden. Dat geeft tegelijkertijd ruimte voor drie nieuwe oplossingen op bestaande bedrijventerreinen.

Oplossing 1: Herontwikkel bedrijventerreinen met kantoorruimte naar ruimte voor maakindustrie en circulaire economie 

Herontwikkeling op bestaande bedrijventerreinen vraagt een lange adem en veel samenwerking. We snappen dat dit in een situatie met gespreid eigendom niet zo gemakkelijk te realiseren is. Wel zijn er al initiatieven aanwijsbaar.

Netbeheerders en het kabinet steken vier miljard euro extra in de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Daardoor is vanaf 2025 een bedrag van 8 miljard euro beschikbaar. Met extra investeringen, onorthodoxe maatregelen, planmatige aanpak en alvast bouwen zonder geldige vergunning moet de netcongestie worden aangepakt. Dat schrijft minister Jetten aan de Tweede Kamer. 

De netbeheerders zeggen dat de vraag naar ruimte op het elektriciteitsnet explosief is gegroeid en het net in vrijwel heel Nederland zo goed als vol zit. Daardoor komt de verduurzaming van bedrijven in de knel. Ook huishoudens kunnen last van netcongestie krijgen, schrijft Jetten aan de Tweede Kamer. 

Daarom gaan netbeheerders en het kabinet de strijd aan met netcongestie door het stroomnet sneller uit te breiden, de huidige ruimte op het net beter te benutten en de vraag naar elektriciteit buiten de piekuren te verplaatsen.

Verkorten procedures
Jetten vraagt lokale overheden voldoende ruimte vrij te maken voor uitbreiding van de elektriciteitsnetten. ‘Met gemeenten en provincies werk ik aan het proactief aanwijzen van grond voor elektriciteitsnetten, batterijen en elektrolysers.’ Daarbij wil hij uitgaan van inzichten van TenneT en regionale netbeheerders. 

Ook wil de minister bepaalde uitbreidingen als ‘zwaarwegend maatschappelijk belang’ aanmerken. Daarvoor geldt dat er maximaal één beroepsprocedure mogelijk is, en alleen bij de Raad van State. Zo worden procedures met maximaal 1,5 jaar verkort. 

Om dat voor elkaar te krijgen, wil Jetten het wetsvoorstel ‘Versterking Regie Volkshuisvesting’ in te zetten. Die ligt momenteel bij de Raad van State voor advies. Met dat voorstel van woonminister De Jonge wordt ook beoogd procedures te versnellen voor woningbouw. 

Jetten wil een pilot starten waardoor TenneT alvast kan bouwen, terwijl de vergunningen nog niet zijn afgegeven of waar de bouwplannen nog bij de Raad van State liggen. ‘Dit doe ik in goed overleg met de direct betrokken gemeenten en provincies.’ 

Door ruimtelijke ontwikkelingen en energiesystemen in samenhang te programmeren, wil Jetten ook zorgen voor een versnelling. Hij werkt daarbij met BZK, IenW, (de koepels van) de gemeentes en provincies en de netbeheerders aan de aanpak ‘Integraal Programmeren’.

Contracten ontlasten piekmomenten
Met grootverbruikers wil hij nieuwe contracten om op piekmomenten minder elektriciteit te gebruiken. Daardoor kunnen er meer bedrijven worden aangesloten, aldus Jetten. Netbeheerders en toezichthouder ACM werken nu aan een aanpak om dat soort contracten aantrekkelijker te maken voor bedrijven. 

Daarnaast wordt een deelnameplicht verder uitgewerkt. Dat betekent dat grootverbruikers die veel elektriciteit gebruiken, een bod doen aan de netbeheerder tegen welke prijs zij een bepaalde hoeveelheid stroom minder afnemen tijdens piekmomenten.

Flexibiliteitstenders voor aanbieden ruimte stroomnet
Verder willen het kabinet en de netbeheerders vanaf komend jaar proactief veilingen, zogeheten flexibiliteitstenders, starten. Daarmee kunnen bedrijven, zoals een batterij-exploitant, voor een langere periode op strategische plekken ruimte op het stroomnet aanbieden tijdens piekmomenten. 

Zo’n 166 miljoen euro gaat naar de stimulering van energiehubs. Dan kunnen bedrijven lokaal hun elektriciteitsvraag en -aanbod op elkaar afstemmen. Daardoor is minder ruimte op het stroomnet nodig.