Kennisbijeenkomst Energy Hubs

‘Sturende bedrijventerreinen – ruimte maken voor transities’ is hét thema van het 19e BT Event op donderdag 14 november in De Fabrique in Utrecht. Want naast een faciliterende rol door het accommoderen van ruimtevragen, hebben de 3800 bedrijventerreinen in Nederland als vitale infrastructuur per definitie een sturende impact op de wereld van morgen. Door te kiezen welke ruimtevragen je wel of niet accommodeert, welke activiteiten je wáár accommodeert, welke circulaire stromen je mogelijk maakt, hoe je ruimte biedt aan opwek en opslag van energie en hoe je een vruchtbare bodem legt voor innovatieclusters, kun je transities helpen versnellen. De ruimte en activiteiten op bedrijventerreinen hebben daarin een cruciale rol.  Het borgen van ruimte voor stadsverzorgende (circulaire) bedrijvigheid en praktische banen in de nabijheid van bevolkingsconcentraties, is een nadrukkelijk doel van gemeenten die bij gronduitgifte steeds vaker op maatschappelijke waardecreatie sturen.  Waar ruimte en grond al zijn vergeven, willen overheden – zo goed en kwaad als het gaat – regie terugpakken op bedrijventerreinen. Creatief omgaan met bestaande/beschikbare ruimte door beter benutten, intensiveren, stapelen en mixen vergroot zowel de maatschappelijke als economische output. Op nationaal niveau ontstaat – gevoed vanuit meervoudige schaarste – een nieuw paradigma van ‘keuzes maken’. Selectieve groei en het mogelijk afschalen van economische sectoren die veel ruimte vragen, maar een beperkte economische en maatschappelijke waarde genereren, zijn geen taboes meer. Tegelijk dringt het besef door dat bepaalde sectoren door digitale en circulaire transities juist méér ruimte nodig hebben. Denk daarbij aan grootschalige (data)logistiek, en de opslag/verwerking van reststromen. Deze relatief nieuwe ruimtevragers moeten zo goed mogelijk worden ingepast. Zowel fysiek-ruimtelijk, als binnen een duurzaam economisch-ruimtelijk systeem. Op het BT Event in Utrecht gaan we, samen met onze partners Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Gemeente Amersfoort en de NV OMU, aan de slag met de sturende rol die bedrijventerreinen kunnen oppakken. Met een duidelijke focus op processen, praktische oplossingen, financierbaarheid en uitvoerbaarheid. HOUD DE CONGRESSITE IN DE GATEN VOOR MEER INFO.  

Het kabinet besteedt in het regeerprogramma veel aandacht aan ruimte voor werk. Speciale aandacht gaat uit naar het beschermen van bedrijventerreinen, met name schaarse locaties die hogere milieucategorieën hebben. Het programma is vrijdag 13 september gepresenteerd. Driekwart van het mkb is volgens het kabinet gevestigd op bedrijventerreinen. Het kabinet streeft er, zoals geschreven in het regeerprogramma, naar om bedrijventerreinen toekomstbestendig en betaalbaar te maken.  Hiervoor wordt een integrale aanpak ontwikkeld die zich richt op herontwikkeling van gebieden, revitalisering van panden, en efficiënt gebruik van infrastructuren zoals energie, internet en mobiliteit.  Er zijn plannen om 30 miljoen euro vrij te maken, samen met eenzelfde bijdrage van regionale overheden, voor toekomstbestendige bedrijventerreinen.  Daarbij kijken de bewindslieden ook naar de ontsluiting van deze locaties, ontwikkeling van bestaande en nieuwe bedrijvigheid, huisvesting van specifieke doelgroepen, betaalbaarheid en innovatie.  Ook onderzoekt het kabinet hoe de huidige Hoge Milieu Categorie (HMC-) bedrijven zich verhouden tot de woningbouwopgave.  Fysieke ruimte voor transities Daarnaast spelen bedrijven volgens het kabinet een aanjagende rol in de transities. Voor de realisatie van de ambities voor bedrijvigheid, de doorontwikkeling van de economie en de autonome groei is fysieke ruimte nodig. Deze ruimtelijke opgave vraagt om integrale keuzes in samenhang met andere ruimtevragers, bijvoorbeeld via de Nota Ruimte  Wonen, werken en mobiliteit zijn onlosmakelijk verbonden en zorgen samen voor aantrekkelijke en gezonde woon-, werk- en leefomgevingen.  Daarom zet het kabinet zich bij nieuw te ontwikkelen (grootschalige) regionale woningbouw in voor een integrale aanpak, waaronder inzet op regionale economische ontwikkeling. Zoals het realiseren van economische activiteit in nabijheid van woningen.   Zowel bij nieuwe zoeklocaties voor grootschalige woningbouw als in bestaande sterke regionale economische clusters en op campussen en regionale kennis- en innovatieclusters en voor schadeloosstelling vanwege bedrijfsverplaatsingen.  Het kabinet benut hiervoor de beschikbare instrumenten - denk aan de strategische investeringsagenda’s - en middelen om gebiedsgericht de regionale economische ontwikkeling te stimuleren bij (nieuwe) woningbouwlocaties.   Het kabinet herhaalt de harde doelstelling van oud-minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat niettemin (nog) niet, die tot 2050 15 procent extra ruimte wilde voor economie. Dit kabinet belooft ‘bewust’ om te gaan met ruimte voor bedrijvigheid.  Visie op ruimtelijk-economische structuur   Om ‘schone bedrijven’ die toegevoegde waarde leveren voor heel Nederland toekomst te bieden, publiceert het kabinet deze kabinetsperiode een visie op de ruimtelijke en economische structuur.  Deze visie gaat onder meer in op de vraag hoe de overheid kan zorgen voor voldoende (fysieke) ruimte voor bedrijven, die veel toegevoegde waarde leveren en voor sterke en competitieve regio’s. Waarbij elke regio telt, aldus het kabinet.  Op weg naar structurele samenwerking met (regionale) partners, waaronder ondernemersorganisaties, organiseert het kabinet eind dit jaar een bestuurlijke conferentie Ruimte voor Economie.  Het kabinet wordt concreter waar het aangeeft dat de overheid kan helpen voor bedrijven maatschappelijke opgaven zoals netcongestie aan te pakken, nu een grote knellende factor op werklocaties.  Tot slot benadrukt het kabinet dat in Nederland goede ideeën moeten kunnen worden opgeschaald. Dit geeft start-ups de ruimte om door te groeien naar scale-ups en volwassen bedrijven. Verder dan dat hiervoor voldoende toegang tot talent en financiering essentieel is komt het kabinet niet.   Strategische weerbaarheid  In navolging van oud EU-commissievoorzitter Draghi, stelt het kabinet dat onze strategische weerbaarheid gebaat is bij een dominante rol in de wereldeconomie. Daarom kondigt het kabinet aan met een gericht industrie- en innovatiebeleid sterke posities te bouwen in hoogwaardige waardeketens zoals in de halfgeleiders-, de biotech- of de agrifoodsector.  Om Nederland te beschermen tegen dreigingen van buitenaf wijst het kabinet in het programma op het belang van een sterke industriële basis en productie- en leveringszekerheid in de defensiesector, zowel in het eigen land als in de Europese Unie.   Het kabinet versterkt met gericht industriebeleid en innovatiebeleid (mondiale) waardeketens en ecosystemen, bijvoorbeeld in de halfgeleiderindustrie. Het kabinet komt met een vernieuwd topsectorenbeleid, in samenwerking met het bedrijfsleven en kennisinstellingen. Daarbij wordt de publiek-private governance-structuur herzien op basis van de sterktes, zoals de samenwerking tussen wetenschap, overheid, bedrijfsleven en het samengaan van maatschappelijke opgaven en verdienvermogen.   ‘Nationaal zetten we in op de Nationale Technologie Strategie, groeimarkten en sectorale programma’s zoals de defensie-industrie-strategie en het actieplan maritieme maakindustrie.’  Met evenwichtig Europees Industriebeleid zet het kabinet verder in op strategische markten die op EU-niveau actie vereisen, zoals via Important Project of Common European Interest (IPCEI)-trajecten en financiering van strategische projecten voor weerbare ketens.   REACTIES UIT HET VELD Cees-Jan Pen, lector De Ondernemende Regio Fontys Hogeschool, lid adviesraad Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland (SKBN): ‘Het Kabinet zet ruimte voor werken en beter, duurzamer en intensiever benutten bedrijventerreinen stevig op de agenda. Het lijkt erop dat het grote belang van bedrijventerreinen met hogere milieucategorieën voor de circulaire transitie wordt erkend. Top dat het belang van het behoud van deze zogenaamde HMC (hoge milieucategorie terreinen) echt aandacht krijgt. Zo voorkomen we dat de circulaire transitie in ruimtelijke zin niet vastloopt, al blijft het vreemd dat er zo weinig over circulaire economie wordt gezegd. Ook voor dit Kabinet is de ruimtelijke impact van circulaire transitie een onontgonnen gebied.' 'In elk geval wordt door (minister van economische zaken, red.) Dirk Beljaarts een goed vervolg gegeven aan het programma ruimte voor economie van Micky Adriaansens inclusief noodzakelijk extra budget en aandacht voor ruimte voor economie in de regiodeals. Ik was - gelet op alle ruimte voor MKB en economie aandacht - ronduit verrast hoe weinig er over de aanpak en transformatie van dorpscentra en binnensteden werd geschreven. Zeker omdat de leefbaarheid van dorpen en steden - waar het Kabinet mee aan de slag wil - staat of valt met kloppende centra.' ‘Het is een enorme gemiste kans dat niets wordt gedaan met het Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) advies over toekomstbestendige bedrijventerreinen en de noodzaak stevige stappen te zetten de teveel voorkomende knullige organisatie en samenwerkingsgraad op bedrijventerreinen - liefst dwingend- te verhogen.’ ‘Hoopgevend is dat het ruimtelijk economisch beleid en daaraan gekoppelde keuzes een echte plek gaan krijgen in de Nota Ruimte van Mona Keijzer, naast de verwachte stevige ruimte voor wonen-paragraaf. Er wordt terecht een link gelegd tussen het debat over arbeidsmigratie en de noodzaak ruimtelijk economische keuzes te maken rond nieuwe bedrijvigheid. Het akkoord komt best aardig in de buurt van ruwe duiding over ruimtelijk economisch beleid onder Wilders 1 op Stadszaken.’ ‘Opmerkelijk is dat na alle ruimte voor werken-aandacht geen nadrukkelijke link wordt gelegd met de groene groei agenda van Sophie Hermans. Met bedrijventerreinen kun je zoals Theo Föllings en ik via Nederlands Dagblad Reformatorisch Dagblad kopten namelijk duurzaam scoren.’  

Demissionair Minister van Economische Zaken en Klimaat Micky Adriaansens heeft uit handen van SKBN Bestuurslid Jan Brugman de SKBN reactie op het Regeerakkoord in ontvangst genomen. De minister gaf daarbij aan dat er in de nieuwe Nota Ruimte expliciet aandacht wordt gegeven aan de ruimte voor bedrijvigheid. De overhandiging van de SKBN reactie op het Regeerakkoord vond plaats tijdens een bezoek van Demissionair Minister Adriaansens aan de hoofdvestiging van TUI Nederland in Rijswijk. Ze was daar op uitnodiging van de lokale VVD in het kader van aandacht voor de Europese verkiezingen. Het bedrijf TUI schetste dat er op Europees niveau een goede concurrentieslag moet worden gemaakt met de grootschalige technologische en industriële investeringen zowel in de VS als in Azië. Het belang van handhaving van het Groeifonds werd aangehaald, en de betekenis van dit soort belangrijke bedrijven voor de Nederlandse economie in het bijzonder. Jan Brugman: “Het lokale bedrijfsleven gaf aan hoe belangrijk een meer geïntegreerde samenwerking is tussen overheid en bedrijfsleven om de samenhangende opgaven van veiligheid en beter benutten tot duurzaamheid tot stand te brengen. Vanuit de ontwikkelrol van IPP Haaglanden is nog eens benadrukt hoe we dat in de praktijk vormgeven, maar dat niet alleen kunnen. Er is daarvoor ook meer steun en samenwerking nodig met het Rijk, om de opgaven prioriteit te geven.” In de SKBN reactie op het Regeerakkoord 'Economisch motorblok bedrijventerreinen verdient ook in nieuwe Regeerakkoord aandacht om brede welvaart mogelijk te maken!’ worden zeven aanbevelingen gedaan om de maatschappelijke en economische betekenis van bedrijventerreinen te optimaliseren in de verdere uitwerking van het regeerakkoord. Lees hier de volledige reactie van SKBN op het Regeerakkoord