SKBN Studiereis naar Wenen - Slimme productie in de grote stad

Een van de leidende principes in veel beleidsstukken is dat ruimte voor economie niet mag afnemen. Een no net loss dus. Maar hoe geef je dat handen en voeten? Het omgevingsprogramma is een krachtig beleidsinstrument uit de Omgevingswet, die zich bij uitstek leent om, samen met gebiedspartners, ruimtelijk-economische ambities concreet te maken.  Op dinsdag 18 november organiseren vakblad BT en TwynstraGudde het webinar ‘Maak ruimtelijk-economische ambities concreet met het omgevingsprogramma’. Met in de hoofdrol vier gemeenten die pionierden met het omgevingsprogramma.  Je leert:  Welke soorten omgevingsprogramma’s er zijn (thematisch- of gebiedsgericht) en welk type zich het beste leent voor welk doel;  De afweging maken of het omgevingsprogramma een geschikt instrument is om jou/jullie ruimtelijk-economische ambities verder invulling te geven;  Hoe je bestaand beleid door vertaalt naar een omgevingsprogramma, en wat de toegevoegde waarde is;  Welk type maatregelen in een omgevingsprogramma kunnen worden opgenomen, zoals fysieke acties (ruimreserveringen), juridische instrumenten (regels of uitsluitingen), financiële prikkels/fondsen, maar ook ‘softere’ maatregelen zoals campagnes en het organiseren van netwerken (met bedrijfsleven of kennisinstellingen);  Hoe je van een omgevingsprogramma tot programmatisch werken en uitvoering komt;  Hoe een omgevingsprogramma de weg plaveit naar een algemeen bindend omgevingsplan.  MELD JE METEEN AAN!   PROGRAMMA  09.30 uur  Introductie ‘programma onder de Omgevingswet’  Puck Brunet de Rochebrune & Anouk Paris, resp. principal adviseur en senior adviseur Ruimte, Wonen & economie, TwynstraGudde   09.45 uur  Praktijkcasus 1: Werken aan een balans tussen agrarisch landgebruik, bedrijventerreinen en recreatie – Omgevingsprogramma Economie, Gemeente Putten   Reinard de Jong - Manager Opgaven, Programma's en Projecten, Gemeente Putten en Puck Brunet de Rochebrune (TwynstraGudde)  10.00 uur  Praktijkcasus 2: Beter benutten bestaande bedrijventerreinen, kantoorlocaties en overige werklocaties - Omgevingsprogramma werklocaties, Gemeente Amersfoort  Marco van Hoek, programmamanager Werken, Gemeente Amersfoort  10.15 uur  Praktijkcasus 3: Vastleggen lange termijnvisie en maatregelen op een bedrijventerrein, mét ondernemers – Gebiedsgericht omgevingsprogramma voor bedrijvenpark ‘De Boezen’, Pijnacker   Kjell Wansleeben, senior adviseur Ruimte, Gemeente Pijnacker-Nootdorp  10.30 uur  Praktijkcasus 4: Gemeente Urk (nader in te vullen)  Sjane Marie van Urk, beleid Ruimtelijke Ordening, Gemeente Urk  10.45 uur  Einde  FACTS & FIGURES  Wat: Webinar ‘Maak ruimtelijk-economische ambities concreet met het omgevingsprogramma’.  Wanneer: Dinsdag 18 november 2025, 09.30 uur – 10.45 uur.  Kosten: Het is een gratis webinar. Voor wie: EZ-ambtenaren van gemeenten, provincies en rijk, medewerkers van ontwikkelings- en herstructureringsmaatschappijen en iedereen die bezig is met het realiseren van ruimtelijk-economische ambities.  Aanmelden  

Geen plek voor maakindustrie in de stad? Haarlem koos voor ‘woningbouw-achtige’ prioriteit, publiek-private samenwerking en concessies. En dat loont, want Waarderpolder was in 2024 het bedrijventerrein met de hoogste toegevoegde waarde aan de economische output van Metropoolregio Amsterdam.  'De Waarderpolder ligt in het buitengebied van de stad. Dat werd lange tijd ook zo beschouwd door de gemeente', vertelt Ruud Meijer van Stichting Parkmanagement Waarderpolder bij het event ‘Maak ruimte voor Werk’, dat vorige week werd gehouden in Haarlem.  'Door de groeiende vraag naar werkplekken in de gemeente kwam het verloederende bedrijventerrein weer onder de aandacht', vervolgt Meijer. 'Haarlem had weinig ruimte in buitengebieden, waardoor we het binnenstedelijk moesten zoeken. Waarderpolder vormde daarvoor een ideale locatie.'  Ook gemeente Haarlem met schaarse ruimte, energie en tekortkomende infrastructuur. Omdat deze problemen voelbaar waren bij zowel bedrijven als overheid, richtten gemeente en industriekring Haarlem een publiek-private samenwerking op in de vorm van Stichting Parkmanagement Waarderpolder.  De stichting vormt het dagelijks beheer van het bedrijventerrein en schrijft met gemeente en ondernemers convenanten over intensivering, bereikbaarheid en innovatie. Daarnaast kent ze onder meer parkmanagers, een contactfunctionaris en communicatiemedewerkers.  Het Platform Bedrijven en Kantoren (Plabeka) richt zich op het reduceren van structurele leegstand van werklocaties in de Metropoolregio Amsterdam. In 2024 wees het platform Waarderpolder aan als het bedrijventerrein met de hoogste toegevoegde waarde binnen de regio.  'De publiek-private samenwerking is essentieel geweest voor het succes van Waarderpolder', voegt Ruud Meijer toe. 'Door te weten wie waar onderneemt en het maken van afspraken op hoofdlijnen is Waarderpolder een functioneel en gewaardeerd bedrijventerrein geworden.'  Batterijfabriek  Het succes van de publiek-private samenwerking in Waarderpolder is te zien bij de totstandkoming van een batterijfabriek. De fabriek ligt in het C-district van het bedrijventerrein, waar de gemeente ruimte wil bieden voor innovaties voor een duurzame en circulaire economie.  Uit het netwerk van het parkmanagement wist de gemeente dat fabrikant Intercel op zoek was naar een locatie om lithium-batterijen te produceren. Daarvoor had het bedrijf een kavel op het oog langs één van de belangrijke verkeersassen in de stad, waar het bestemmingsplan een minimale bouwhoogte voorzag van 12 meter.   Intercel liet weten deze hoogte niet nodig te hebben. Om toch ruimte te bieden aan innovatie in het C-district, kwamen de betrokken partijen tot een overeenkomst waarin een investeringsmaatschappij de extra etages bekostigt. Deze etages boven de fabriek worden verhuurd aan start-ups in dezelfde sector.   Geschikte werklocaties Het vinden van geschikte werklocaties in Nederland blijkt vaak lastig door schaarse ruimte 'Voornamelijk de maakindustrie wordt over het hoofd gezien bij stedelijke menging', klonk onder meer op de Dag van de Projectontwikkeling, 16 mei 2025 in Nieuwegein.   Bij de herinrichting en verdichting van gebieden maken gemeenten doorgaans ontwerpen van levendige en gemengde omgevingen. Toch past in de voorgestelde woon-werk-mixen vaak geen maakindustrie.   Maakbedrijven, zoals meubelbedrijven en emballagebedrijven, kennen een milieucategorie van 2 of 3. Door geldende afstandsnormen tot woningen wordt in veel gevallen voorkeur gegeven aan de drukkende woningbouwopgave.  De uitdagingen voor de maakindustrie stonden centraal op het evenement Maak ruimte voor Werk, een consortium van diverse gemeenten en onderwijsinstellingen. Hier werden tijdens co-creatiesessies ideeën en oplossingen uitgewisseld.

Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet is het ruimtelijke-ordeningsinstrumentarium grondig veranderd. De ‘Handreiking Ruimte voor Economie’ moet overheden inzicht geven in het nieuwe instrumentarium en de toepassingsmogelijkheden hiervan voor het ruimtelijk – economisch beleid – voor ruimte voor economie. De handreiking is in opdracht van het ministerie van Economische Zaken ontwikkeld door Rho adviseurs en Antea group. Klik hier om de Handreiking Ruimte voor Economie te downloaden (pdf). Vanuit het Nationaal Programma 'Ruimte voor economie' wordt beleid ontwikkeld voor het verbeteren van de beschikbaarheid en het gebruik van werklocaties in het algemeen en bedrijventerreinen in het bijzonder. Deze handreiking beschrijft een aantal mogelijke ruimtelijke maatregelen om voldoende ruimte en kwaliteit voor werklocaties en bedrijventerreinen te waarborgen en ontwikkelen. Bijvoorbeeld door clusters van bedrijven van nationaal belang uit het Nationaal Programma Ruimte voor Economie in juridische zin te borgen en daarmee te beschermen. Denk aan de vijf industrieclusters of de veertien campussen uit het programma. Een ander voorbeeld is het toepassen van de Utrechtse BAR-code. Deze barcode maakt slim gebruik van de beschikbare ruimte door - waar mogelijk - functies te combineren (dus ook wonen en werken) en ruimte multifunctioneel te gebruiken.  De handreiking is bedoeld voor alle overheden om ervoor te zorgen dat er nu en in de toekomst voldoende ruimte voor economie beschikbaar is en te sturen op 'het juiste bedrijf op de juiste plek'. En het kan helpen bij de nadere uitwerking van het Programma Ruimte voor Economie in samenwerkingsafspraken en een uitvoeringsagenda en in het kader van de Nota Ruimte. Beeld: iStock.com - bortecristian