Ondernemers op een groeiend aantal bedrijventerreinen in Noord-Holland investeren gezamenlijk in zonnepanelen, isolatie en ledverlichting. Daarvoor maken zij gebruik van een subsidieregeling van de provincie Noord-Holland en ondersteuning van het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord. Het afgelopen half jaar hebben al 14 bedrijventerreinen een energiepotentieel scan laten uitvoeren.

Business Club Venhuizen

"Het onderwerp leeft" constateert Arjen Grave, voorzitter van Business Club Venhuizen, die ruim 100 ondernemers uit gemeente Drechterland vertegenwoordigt. Ondernemers op bedrijventerrein Zuiderkogge kunnen er met elkaar voor zorgen dat jaarlijks 4.991 ton minder CO2 wordt uitgestoten als zij gezamenlijk ruim vijftien miljoen euro investeren in zonnepanelen en andere energiemaatregelen. Dit blijkt uit de energiescan die daar gemaakt is. ,,Met de resultaten van de scan in de hand zijn de afgelopen weken twintig bedrijven met het grootste dakoppervlak en energieverbruik bezocht. De overige bedrijven hebben een brief ontvangen.’’

Levert geld op

Grave hoopt dat in eerste instantie ongeveer 15 tot 20 ondernemers mee zullen doen met de gezamenlijke duurzame energiemaatregelen. "Dat zou een prima resultaat zijn, want ondernemers moeten wel kunnen investeren in zaken als isolatie, ledverlichting en zonnepanelen. Het wordt overigens steeds makkelijker om voor dit soort investeringen geld te lenen bij banken of fondsen. Bovendien wordt het advies en het voorwerk met de subsidie door de overheid betaald, waardoor bijvoorbeeld de prijs van de zonnepanelen goedkoper wordt, nog bovenop de besparing van de collectieve inkoop. Op de lange termijn leveren zonnepanelen zelfs geld op, dat je als ondernemer weer in je core business kunt investeren." De planning is dat begin 2020 de zonnepanelen bij de eerste 15 bedrijven op Zuiderkogge worden geïnstalleerd.

Zakenclub ’t Zand

Begin dit jaar heeft ook Zakenclub ’t Zand het initiatief genomen om hun bedrijventerrein Kolksluis verder te verduurzamen. Met de collectieve aanpak ’Zon op Zand’ worden onder andere 3.200 zonnepanelen ingekocht, vertelt voorzitter Rob Dekker. "We hoorden dat de provincie Noord-Holland met subsidies duurzame energie bij bedrijven stimuleert. Die kans wilden we pakken. Nu is de investering in duurzame maatregelen nog vrijwillig. De vraag is hoe lang dat duurt. De man met de stok loopt nog 10 stappen achter ons, maar komt steeds dichterbij."

Fantastisch initiatief

Aan de collectieve inkoop voor zonnepanelen en ledverlichting doen 16 ondernemers mee. Voor het begeleiden en initiëren van deze gezamenlijke aanpak is subsidie van de provincie Noord-Holland en gemeente Schagen toegekend. "Het geld dekt de kosten voor de metingen en het onafhankelijke advies dat elke ondernemer krijgt, ook over de financieringsmogelijkheden. Ik vind het een fantastisch initiatief. Door de collectieve aanpak word je als ondernemer werk uit handen genomen en het scheelt ook nog eens veel geld."

Wacht niet te lang

Geen enkel bedrijventerrein in Noord-Holland zou dus moeten twijfelen om mee te doen met het verduurzamingstraject van de provincie en het Ontwikkelingsbedrijf, vindt Grave. "Het is niet alleen voor een beter milieu. Behalve energie besparen de investeringen veel geld en tijd. We kunnen niet in de toekomst kijken, maar we weten dat er een CO2 belasting komt. Dus moet je als ondernemer nu al zorgen dat je uitstoot zo laag mogelijk is. Daarom is het credo: wacht niet te lang. Zet dit traject in gang. Ga ervoor en kijk waar de mogelijkheden liggen. En er is nog een reden er op tijd bij te zijn. Nu kan het stroomnet alle nieuwe aansluitingen van zonnepanelen nog aan. Er komt een moment dat er geen vergunningen meer worden gegeven."

Doe het samen

Voor twijfelende ondernemers op andere bedrijventerreinen heeft Dekker een simpel advies. "Probeer niet zelf het wiel uit te vinden, maar doe het samen. Zorg dat je een kerngroep hebt met enthousiastelingen die de kar willen trekken en haal de juiste experts erbij, zoals het Ontwikkelingsbedrijf. Je kunt niet alles zelf weten. En beloof geen gouden bergen. Houd het realistisch, maak het niet mooier dan het is. Besteed je energie niet aan het overtuigen van tegenstanders. Die komen later wel als ze het succes zien. Dan gaan ze vanzelf nadenken."

Het is het kip en ei dilemma. Waterstof is een zeer schone brandstof, maar zolang er geen aanbod en infrastructuur is, stappen automobilisten en vrachtwagenchauffeurs niet over. En zonder klanten is er geen interesse van investeerders voor het produceren van brandstofcellen, het aanleggen van tankstations en het ombouwen van leidingnetwerken.

Zie daar de uitdaging van Jan Willem Langeraar van waterstofleverancier HYGRO. Want hoe trek je de productie van waterstof dan vlot? Door gewoon te beginnen, is het antwoord. "We moeten de mindset veranderen van gebruikers, overheden, exploitanten van tankstations en windturbines. De techniek voor auto’s en vrachtwagens die op waterstof rijden bestaat al en werkt, maar goede infrastructuur en businessmodellen ontbreken. De klanten dus ook. Die impasse willen wij doorbreken.’’

Eerste waterstofwindmolen ter wereld

Het idee is om met elektriciteit van windmolens (eerst op land, later op zee) via elektrolyse water om te zetten in waterstof. Bij offshore wind zal de duurzaam geproduceerde waterstof via een hogedruk composietleiding aan land worden gebracht en ingezet als groene transportbrandstof. Om dit concept te testen bouwt een consortium onder leiding van HYGRO in de Wieringermeer op het windturbinetestveld van onderzoekinstituut ECN de eerste waterstofwindmolen ter wereld. Hij moet in 2020 draaien. De bedoeling is dat hij de schone brandstof gaat leveren voor vijf waterstoftankstations en 100 vrachtwagens. In de turbine van de molen worden twee technieken gecombineerd. De geproduceerde elektriciteit wordt direct gebruikt voor elektrolyse, de techniek die water scheidt in waterstof en zuurstof. De duurzaam geproduceerde waterstof wordt gebruikt in zogenaamde brandstofcel-elektrische vrachtwagens, die de waterstof gebruiken als energiebron in plaats van een batterij. "Het enige restproduct is waterdamp en warmte. De directe uitstoot is dus vrij van schadelijke emissies. Waterstof als brandstof is op termijn ook nog eens goedkoper en efficiënter dan elektriciteit, mits we kunnen opschalen. Het kan zelfs worden gebruikt als vervanging van gas in woningen. Mijn overtuiging is dat met waterstof en het op deze manier inzetten van windturbines de energietransitie veel eenvoudiger wordt," aldus Langeraar.

Doorbraak

Schaalgrootte is nodig voor de doorbraak van de waterstoftechnologie, benadrukt Langeraar. "De brandstofcellen worden pas goedkoper als we grote aantallen seriematig kunnen produceren. We moeten over dat dode punt heen." Om vraag te creëren moet dus eveneens aan de gebruikerskant worden doorgepakt. "Het een kan niet zonder het ander." Gelukkig is daarvoor in 2018 een belangrijke stap gezet. Alkmaar krijgt als eerste plaats in Noord-Holland een waterstoftankstation bij het huidige NXT-tankstation van GP Groot op bedrijventerrein Boekelermeer. Dankzij een zogeheten DKTI-subsidie, een subsidieregeling voor bedrijven die zich bezighouden met duurzame transportoplossingen en vermindering van CO2-uitstoot, kan het project nu officieel van start.

In de regio Noord-Holland zitten we goed

De waterstofwindmolen is onderdeel van het Noord-Hollandse project Duwaal. Duwaal werkt aan de ontwikkeling van een groene waterstofeconomie in de regio Holland boven Amsterdam. Het is opgezet door een groep bedrijven, waaronder HYGRO en wordt ondersteund door New Energy Coalition en het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord. "We willen gezamenlijk en gelijktijdig de vraag en aanbod van waterstof organiseren," legt Langeraar uit. "Juist in Noord-Holland is de kennis en infrastructuur aanwezig om het project tot een succes te maken, zoals de gasleidingen die bij Den Helder het land binnenkomen, de windparken op zee, de kennis die we in huis hebben met ECN, het testveld Wieringermeer en de vele toeleveranciers. Ik ben er ook van overtuigd dat er met de composietbedrijven en incubators als Investa fantastische synergie mogelijk is. Hier zitten we goed."

Ondersteuning

Langeraar krijgt op meerdere fronten ondersteuning van het Ontwikkelingsbedrijf. "De samenwerking is goed. Dankzij hen zij we geland in Noord-Holland en in contact gekomen met alle belangrijke regionale partijen, zoals de Port of Den Helder, Marine, ECN, alle gemeenten in de regio, GP Groot en andere interessante ondernemingen. Ze hebben ons geïntroduceerd bij IDEA, waar we nu ons kantoor hebben. Er zijn allerlei linken te maken."

Datacenters Microsoft

Via het Ontwikkelingsbedrijf gaan soms onverwachte deuren open. "Zij hebben ons in contact gebracht met de datacenters in Agriport. Ook voor hen kan onze techniek interessant zijn. Daar staan nu voor de levering van noodstroom grote dieselaggregaten. Diesel is duur en zorgt voor veel emissie. Brandstofcellen kunnen hier een interessante toepassing zijn, zeker als we ze seriematig en dus goedkoper kunnen produceren. Er lijkt belangstelling te zijn en het is technisch haalbaar. Maar tussen wens en werkelijkheid zit een grote overheidsregulatie en een onrendabele top die weggenomen moet worden."

Optimisme

Er zijn dus nog veel hordes te nemen. Toch is Langeraar optimistisch. "Het zou me niets verbazen als alle vrachtwagens over tien jaar op waterstof rijden. Wereldwijd zijn er proeven om waterstoftechnologieën te stimuleren. In Amerika rijden al tienduizenden vorkheftrucks bij Wallmart en Amazon op waterstof. In Azië bouwen Toyota en Hyundai grote fabrieken voor de productie van brandstofcellen. In Zwitserland zet Hyundai in vier jaar tijd 1.600 waterstofvrachtwagens op de weg. Waarom zou het hier dan niet lukken?"

De Metropoolregio Amsterdam (MRA) werkt toe naar een Connected Transport Corridor waarin de digitalisering van de logistiek een boost krijgt en versneld wordt toegepast. De resultaten van succesvolle pilots worden vertaald naar tools en werkwijzen, zodat ze op de kortst mogelijke termijn breed in de praktijk kunnen worden gebracht. De corridor Amsterdam Westkant wordt onderdeel van een digitaal netwerk waarin datadelen centraal staat. Een breed consortium van (semi-)overheden en logistiek dienstverleners, verladers en IT-bedrijven werkt aan de realisering van het netwerk.

Het netwerk wordt naast de corridor Amsterdam Westkant gevormd door de corridors Groot-Rotterdam en Zuid-Nederland. Op deze drie drukke logistieke routes wordt de digitalisering versneld geïmplementeerd.  De Connected Transport Corridors zijn een initiatief van het ministerie van Infrastructuur. Minister Van Nieuwenhuizen: “Nederland beschikt over een geavanceerde, hoogwaardige infrastructuur met slimme verkeerslichten, een uitstekend telecomnetwerk, een sterke logistieke en IT-sector en enorm veel data. Door dit alles te combineren en data te delen, kunnen we meer grip krijgen op ons verkeer en de doorstroming verbeteren.”

Winst boeken door opschalen

Doel van de corridors is de bereikbaarheid in steden en regio’s vergroten, de veiligheid verbeteren en transport verduurzamen. Ruim 55 publieke en private partijen werken mee. Naast het ministerie, zijn dat o.a. de provincies Zuid-Holland en Noord-Holland, Noord-Brabant en Limburg, de Vervoerregio Amsterdam, Amsterdam Logistics Board en SmartwayZ.NL. Ook hebben ruim 40 vervoerders die samen dagelijks meer dan 3.500 ritten uitvoeren, ingetekend op het project. Paul Swaak is programmamanager van de Connected Transport Corridors; “We maken de omslag van lokale initiatieven naar landelijke realisatie. Hoe meer partijen meedoen, hoe groter de resultaten. We streven naar een netwerk dat de landsgrenzen overschrijdt.”

Dit jaar worden de voorbereidingen getroffen voor de corridors. Vanaf begin 2020 gaan logistiek dienstverleners en verladers die deelnemen aan het project, profiteren van een efficiencyslag in de logistiek door onder meer adviessnelheden, prioritering bij verkeerslichten, het integreren van overheidsdata in logistieke planningssystemen, het voorspellen van de aankomsttijd en konvooi rijden.

Metropoolregio Amsterdam heeft digitalisering logistiek hard nodig

We zullen alles op alles moeten zetten om de MRA in de toekomst bereikbaar leefbaar en duurzaam te houden vertelt Gerard Slegers namens de Vervoerregio en de MRA: “De komende twintig jaar gaan we in de regio drie keer de stad Haarlem bouwen. Naast de bouwlogistiek, hebben we ook nog te maken met de enorme logistieke stromen van en naar de mainports in de MRA: Schiphol, de haven, Greenport Aalsmeer en verder naar boven Noord-Holland-Noord. Dat legt een enorme druk op de regionale infrastructuur. We kunnen dat niet alleen, daar is verbinding tussen de verschillende wegbeheerders en intensieve samenwerking met de logistieke sector voor nodig. Om die redenen ondersteunen we dit project, dat zich richt op het digitaliseren en optimaliseren van goederenstromen.” Jeanet van Antwerpen van SADC vult aan: “We moeten de regio daarnaast bevoorraden en inrichten op een toenemende retourlogistiek. Dan heb ik het niet alleen over pakketjes die terug moeten naar de webshop, maar ook over afval en recyclebaar materiaal, dus de logistiek die ontstaat door circulair denken. Datadelen is hierin cruciaal. Het is in feite een nieuwe vervoersmodaliteit die alle stromen kan ondersteunen en faciliteren. Daar moeten we vol op inzetten.”

Gedeputeerde Staten van provincie Gelderland hebben de ruimtelijke uitwerking van het Regionaal Programma Werklocaties (RPW) Arnhem-Nijmegen vastgesteld. In het RPW heeft de regio afspraken gemaakt om het overaanbod aan bedrijventerreinen, kantoorlocaties en perifere detailhandel terug te dringen.

In de Ruimtelijke Uitwerking staat welke bedrijfskavels van bestemming wijzigen als ze niet voor 1 januari 2021 zijn uitgegeven.

Ruimte voor groei

In de regio Arnhem-Nijmegen is een overaanbod aan werklocaties. Zolang er een overaanbod is kunnen er geen nieuwe bedrijfslocaties ontwikkeld worden. Het huidige aanbod sluit niet aan bij de toekomstige vraag van het bedrijfsleven. Door vraag en aanbod in evenwicht te brengen krijgt de regio weer ruimte voor economische groei. Met het juiste bedrijf op de juiste plek.

Bedrijfsbestemming

Tot 1 januari 2021 kunnen de aangewezen kavels nog als bedrijfslocatie worden uitgegeven. Er moet dan wel worden aangetoond dat er daadwerkelijk gebouwd gaat worden. Van de aangewezen kavels die voor 2021 nog niet zijn uitgegeven vervalt dan de bedrijfsbestemming.

Vinger aan de pols

Met de regio is afgesproken dat ieder jaar de stand van zaken wordt opgenomen. Sinds de vaststelling van het RPW in 2018 is het overaanbod aan bedrijventerreinen al teruggebracht van 150 naar 72 ha. Dit najaar voert de regio een nieuwe monitoring uit.

Tijdens de vastgoedbeurs Provada in de Amsterdamse RAI hebben SKBN en SADC (Schiphol Area Development Company) woensdag 5 juni de aftrap gedaan voor het praktijkprogramma circulaire werklocaties. C-creators en Akro Consult zullen het programmamanagement uitvoeren. 

De aanleiding voor het praktijkprogramma is het onlangs gelanceerde onderzoek over een afwegingskader voor circulaire gronduitgifte. Het rapport laat zien op welke wijze circulariteit in gronduitgifte kan worden geïntegreerd, hoeveel dit kost en oplevert, en welke samenwerkingsvormen kunnen worden gehanteerd. Het onderzoek is uitgevoerd door een multidisciplinair team bestaande uit Metabolic, APTO Architects, Ecorys en Akro Consult. 

Community van koplopers

De koplopers die in elk geval deel uitmaken van het praktijkprogramma zijn Business Park Amsterdam Osdorp, Heesch West, Lelystad Airport Businesspark, PolanenPark in Haarlemmerliede, Hoogtij in Zaandam en De President in Hoofddorp. Naar verwachting sluit nog een aantal locaties aan, onder meer in de provincie Gelderland. De werklocaties worden door heel Nederland ontwikkeld door verschillende overheden en ook marktpartijen. 

De deelnemende werklocaties streven actief circulaire ontwikkeling na en zetten zo onderzoek en ambities om in praktijk. De koploperprojecten bieden qua profiel, levensfase en geografische spreiding een waardevolle mix en vormen een actieve community die kennis en ervaringen deelt. Het gaat daarbij onder andere om het ontwikkelen van producten zoals een wetgevingswijzer, een subsidiewijzer en circulaire uitgiftevoorwaarden. 

Paul van Dijk, projectdirecteur Heesch West: “Een praktijkprogramma met koplopers is een slagvaardige manier om soms nog abstracte ambities, door delen van kennis en ervaring,  concreet invulling te geven. Heesch West en onze partners in het programma kunnen per werklocatie ambities specifiek en efficiënt verder ontwikkelen. De programmatische benadering vormt tegelijkertijd een bredere basis voor de uitnodigende, interactieve samenwerking met marktpartijen. Een kans om te anticiperen op landelijke doelstellingen in plaats wetsontwikkeling hierin af te wachten.” 

Reinoud  Fleurke, manager gebiedsontwikkeling SADC: “Wij hebben de ambitie om koploper te zijn in de ontwikkeling van circulaire werklocaties. Graag willen wij met andere koplopers onze kennis delen en concrete stappen zetten. Samen kunnen we sneller leren en dus ook sneller resultaat behalen.”

Theo Föllings, voorzitter SKBN: “SKBN draagt als kennisalliantie bij aan de (her)ontwikkeling van toekomstbestendige bedrijventerreinen. Circulaire economie en de rol van werklocaties in de energietransitie zijn voor ons belangrijke thema’s. Wij willen graag de kennis van dit praktijkprogramma delen via ons landelijke netwerk, om de impact zo groot mogelijk te maken.

Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg B.V. (OML) heeft van de gemeente Maasgouw een kavel gekocht. De kavel van circa 6.500 m2 is gelegen aan het Lijnpad op bedrijventerrein Koeweide in Maasbracht. De omvang en ligging maken de kavel uniek. De kavel ligt namelijk vlakbij de A2 en op zeer korte afstand van de A73. Door OML wordt de kavel toegevoegd aan haar verkoopportefeuille.

Kavel Lijnpad uniek in Midden-Limburg

Bedrijventerrein Koeweide waar het Lijnpad gelegen is, is een gemengd bedrijventerrein in de gemeente Maasgouw. Bedrijven tot en met milieucategorie 4.1 kunnen zich hier vestigen. Het bedrijventerrein ligt niet alleen direct aan de A2 en vlakbij de A73 maar ook aan de Maas. Directeur Serge Hoppenbrouwers vertelt: “OML hoopt dit unieke kavel aan het Lijnpad te verkopen aan een ondernemer die bijdraagt aan de economische ontwikkeling van Midden-Limburg. Het gaat om een van de grotere beschikbare bouwkavels in Midden-Limburg met zijn omvang van circa 6.500 m2. Het is ook nog eens een zichtlocatie omdat op de kavel tot 20 meter hoog gebouwd mag worden.” Voor meer informatie over de mogelijkheden, kan contact worden opgenomen met OML B.V.

Over OML

OML BV draagt bij aan de economische ontwikkeling van de regio Midden-Limburg en doet dit in samenwerking met gelieerde partijen, bedrijfsleven en overheden. OML B.V. heeft de volgende kerntaken: advisering bij ruimtelijk-economische vraagstukken, locatie- en gebiedsontwikkeling, acquisitie van bedrijven en sales van bedrijventerreinen alsmede de ontwikkeling en uitgifte van nieuwe bedrijventerreinen. 

OML heeft percelen te koop op de bedrijventerreinen: Businesspark ML in Echt, Windmolenbos en Zevenellen in Haelen, Merummerpoort, De Hanze, Boven de Wolfskuil, De Grinderij en Oosttangent in Roermond. Op de bedrijventerreinen Roerstreek-Zuid en Roerstreek-Noord in Roermond en bedrijventerrein Koeweide in Maasbracht is elk nog één kavel beschikbaar.

?Logistieke dienstverlener DHL opende op 20 mei officieel zijn Life Sciences & Health Care Campus in Wijchen-Nijmegen. Dit ontvangst- en verdeelcentrum van goederen is gespecialiseerd in de opslag en distributie van farmaceutische producten en medische apparatuur. Oost NL is betrokken bij deze uitbreiding van DHL met een nieuwe vestiging in Wijchen, waarmee DHL 100 extra banen creëert voor Gelderland.

?In het bijzijn van ruim 50 klanten en relaties verrichtten Michiel Scheffer, Gedeputeerde van Provinciale Staten in Gelderland, en John Scherders, CEO DHL Supply Chain Benelux, de opening.

Modern en duurzaam

Het vernieuwde distributiecentrum gaat de ‘Life Sciences & Healthcare Campus’ heten. Dit megacomplex van 44.000 vierkante meter voorziet duizenden ziekenhuizen, artsen en onderzoekers in meer dan 100 landen van medicijnen en medische hulpmiddelen. De nieuwe distributiehal is modern en duurzaam ingericht. Het drijft volledig op groene energie. Alles is elektrisch, er wordt geen gas gebruikt en het heeft zijn eigen waterreservoir. Andere duurzame aspecten zijn LED-verlichting met bewegingssensoren voor binnen en buitenverlichting, een eigen waterreservoir en een luchtsysteem met warmteteruggave.

Banenmotor in de regio

Het distributiecentrum van DHL biedt werk aan meer dan 300 medewerkers in Nijmegen en Wijchen. Michiel Scheffer: ‘De duurzame DHL campus is een banenmotor in de regio en versterkt de positie van Gelderland als wereldwijde proeftuin voor medische innovatie.’ Ontwikkelingsmaatschappij Oost NL bracht onder meer DHL in contact met bedrijven en lokale overheden en ondersteunde DHL in de verdere groei van logistiek van farmaceutische producten en medische aparatuur. Ook is er een werkgroep opgezet op verzoek van DHL om te onderzoeken of DHL een grotere inhoudelijke rol kan spelen in de logistiek van medicijnen in ziekenhuizen en rechtstreeks naar patiënten thuis. Het distributiecentrum bevestigt de status van Wijchen/Nijmegen als logistieke hotspot en verbindt Logistics valley met één van de andere speerpunten van de regio, namelijk Life Sciences & Health. DHL draagt bij aan betere en betaalbare zorg en een veiligere samenleving