Er is een strijd gaande om ruimte. Ruimte voor woningen en ruimte voor bedrijven. En het moet gezegd: woningen wonnen terrein ten koste van bedrijventerreinen. Qua beeldvorming zat het ook al niet mee: bedrijventerreinen hadden te lijden onder ‘verdozing’. Bepaald geen koosnaampje voor logge distributiecentra die steeds meer blikvanger werden. Maar het roer moet en gaat om: bedrijventerreinen kunnen het vliegwiel zijn voor de nieuwe economie.

Over de toekomst van bedrijventerreinen praat Louis Hueber met Theo Föllings, voorzitter van de Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland en Roger Pels van de Loods.

Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland verwelkomt aan de start van 2023 vier nieuwe leden. We zijn verheugd met twee nieuwe participanten Gemeente Rotterdam en Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen. Een nieuwe kennispartner is CTP en Gebiedsonderneming Laarberg sluit aan als deelnemer.

Het netwerk van SKBN wordt met deze nieuwe leden uitbreid tot 25 organisaties verspreid over heel Nederland. Van provincies, regionale ontwikkelingsmaatschappijen, herstructureringsmaatschappijen, regionale entiteiten en gemeenten tot gerenommeerde adviesbureaus op het gebied van ruimte voor werken.

De groei van ons kennisnetwerk laat zien dat de aandacht voor ruimte voor werken toeneemt. Het belang van voldoende, gezonde werkomgevingen krijgt weer de aandacht die het verdient, ook vanuit Den Haag. 

Bedrijventerreinen hebben een belangrijke functie binnen de Nederlandse economie. In een tijd waarin ruimte schaars is, bestaat de behoefte om extra ruimte te zoeken. Onder andere voor woningbouw, de energietransitie, maar ook voor werkgelegenheid. Hoe zorg je er als gemeente voor dat er voldoende ruimte op de bedrijventerreinen beschikbaar blijft? Tegen welke uitdagingen loopt bijvoorbeeld Gouda aan bij haar bedrijventerrein Gouwespoor? Sandra Suijkerbuijk is projectmanager Gebiedsontwikkeling bij het Kadaster. Ze laat zien hoe data bijdraagt aan verduurzaming van bedrijventerreinen. 

Gouwespoor

Een voorbeeld van een bedrijventerrein met kansen voor slimmer ruimtegebruik is Gouwespoor in Gouda. Het kent een rijke historie: begin jaren ‘60 vestigde zich hier een zuivelfabriek en vandaag de dag grenst het aan station Gouda. Suijkerbuijk onderzocht op basis van onder andere eigendomsgegevens, ruimtegebruik, benutting van bouwmogelijkheden, leeftijd van gebouwen en dakoppervlakten, of de ruimte op het terrein slimmer gebruik kan worden. Conclusie: er vond de afgelopen tien jaar een enorme intensiveringsslag plaats en daardoor is zelfs nog meer ruimte op het terrein. Demi van Weerdenburg is beleidsmedewerker economie en ruimte bij Gemeente Gouda. Van Weerdenburg: ”De analyse gaf hele praktische inzichten bijvoorbeeld waar mogelijkheden liggen voor klimaatadaptatie. Deze informatie kan ik direct gebruiken in mijn werk."

Eigenaren zijn een onmisbare partner 

Suijkerbuijk: “Eigenaren zijn een onmisbare partij. Zij beslissen wat ze met hun grond en panden doen. De samenwerking met hen is dus erg belangrijk. Waar liggen kansen voor nieuwe bedrijvigheid of voor duurzaamheidswinst? Met wie heb ik te maken? Het Kadaster gebruikt data als hulpmiddel in gesprekken met eigenaren en gemeenten. Op basis daarvan stellen we een gedragen actieagenda op. Zo helpen we eigenaren en gemeenten in het toekomstbestendiger maken van de bedrijventerreinen.”

Data als bindmiddel 

“Inzicht dankzij data is een belangrijke stap in een proces om de publieke en private opgaven te verbinden. Met een stevige data-analyse als informatiebasis, ontstaat een waardevoller gesprek op basis van feiten waardoor nieuwe inzichten kunnen ontstaan. Wordt er bijvoorbeeld ruimte gebruikt door bedrijven die ook buiten het bedrijventerrein terecht zouden kunnen?"

"Waar liggen kansen voor nieuwe bedrijvigheid of voor duurzaamheidswinst? Met wie heb ik te maken? Het Kadaster gebruikt data als hulpmiddel in gesprekken met eigenaren en gemeenten."

Grip op ontwikkelkansen voor gemeenten 

“Het Kadaster start met het opstellen van een stappenplan. Dit plan bevat een data onderzoek van de ontwikkelingen van het terrein tot huidige situatie. Dit onderzoek gaat in op eigenaren, vastgoed en gebruik van de panden. Maar ook het ruimtegebruik en de verduurzaming van het terrein. Ook werkgelegenheidscijfers kunnen aan het onderzoek worden toegevoegd. Belangrijk is dat je hiervoor een overzichtelijk tijdvak neemt, bijvoorbeeld het komende jaar.
"Op de meeste bedrijventerreinen zijn de kavels al vanaf de oplevering uitgegeven aan bedrijven. Hierdoor hebben gemeenten beperkt grip op de ontwikkelingen. Als je naar de beschikbare data over bedrijventerreinen kijkt, zie je flinke wijzigingen. Welke lering kun je daaruit trekken en hoe kunnen deze data helpen om de terreinen toekomstbestendiger te maken?” 

Verduurzaming bedrijventerreinen

“Nu er steeds minder ruimte voor nieuwe bedrijventerreinen is, is slim ruimtegebruik, maar ook het slim omgaan met energie en duurzaamheid van groot belang. In dit geval gaat duurzaamheid niet alleen over de vraag hoe je op de langere termijn zorgt voor een economisch vitaal bedrijventerrein, maar ook bijvoorbeeld milieuaspecten als duurzame energievoorziening en klimaatadaptatie meeneemt in deze ontwikkeling.”

“Ook kijken we naar energieverbruik en optimale benutting van daken. In het gesprek luisteren we naar de ambities van eigenaren en gemeenten op duurzaamheidsgebied en ruimtegebruik. Iets is een kans als het zowel voor eigenaren als voor de gemeente van meerwaarde is. Doordat gemeenten en eigenaren van dezelfde informatie gebruik kunnen maken, is er een startpunt om tot een gesprek en mogelijk gezamenlijk perspectief te komen. Door beter aan te sluiten op de ontwikkelingen op het bedrijventerrein en de wensen van de eigenaren is het realiseren van gemeentelijke beleidsambities eenvoudiger haalbaar.”

Uiteindelijk besluiten eigenaren zelf 

Een realistische inschatting van de uitvoerbaarheid blijft noodzakelijk, stelt Suijkerbuijk. “Een toekomstbestendig bedrijventerrein ontstaat natuurlijk niet vanzelf. De gemeente kan plannen en ideeën hebben over verduurzaming, intensivering, herstructurering of transformatie. Maar heeft maar een beperkte invloed of en wanneer dat gebeurt. Uiteindelijk besluiten eigenaren over hun eigen vastgoed. Zij hebben de beschikkingsmacht over de panden en over een groot deel van de grond. Zij kunnen ruimte geven aan andere functies of aan duurzame ontwikkelingen. Een belangrijke stap zal dus altijd zijn om met de eigenaren in gesprek te gaan over de ontwikkelingen op het terrein.” 

Meer weten?