Honderden kilometers heggen zullen de komende jaren verschijnen op Nederlandse bedrijventerreinen. Het project, geleid door IVN Natuureducatie en de coalitie Werklandschappen van de Toekomst, zet zich in om versteende bedrijfsterreinen te transformeren tot levendige, groene oases vol biodiversiteit. De omvang van het probleem is duidelijk. Nederland telt circa 3.800 bedrijventerreinen – samen het formaat van de Veluwe – die vaak bestaan uit een zee van asfalt, beton en steen. Maar daar komt verandering in. Onder leiding van IVN Natuureducatie, een expert in het mobiliseren van groene bewegingen, en met steun van meer dan 30 organisaties, worden de komende jaren zorgvuldig samengestelde heggen aangelegd op bedrijventerreinen door het hele land. Deze heggen bieden niet alleen onderdak aan vogels, insecten en kleine zoogdieren, maar verbinden ook natuurgebieden als “ecologische snelwegen”. Groen werkt Naast de duidelijke voordelen voor de natuur biedt een groene werkplek ook tal van voordelen voor mensen. Werknemers op een groen bedrijventerrein voelen zich doorgaans gelukkiger, productiever en ervaren minder stress. “Een groene omgeving draagt bij aan het werkplezier en verbetert het vestigingsklimaat,” aldus Daphne Teeling, programmacoördinator van Werklandschappen van de Toekomst. Bovendien helpen heggen bij klimaatadaptatie door schaduw te creëren, water vast te houden in de bodem en hitte en geluid te dempen. Lees meer: ‘Maak je terrein behaaglijk met een heg’ Doe mee Wil je als ondernemer of gemeente bijdragen aan een groener Nederland? Vanaf vandaag kunnen bedrijven, werknemers en beleidsmakers een inheemse heg bestellen via www.groengeeftenergie.nl. Een heg kan al vanaf 20 meter worden aangeplant en is haalbaar, zelfs met beperkte ruimte.

Bedrijventerreinen in Nederland willen de opwek en het gebruik van duurzame energie op elkaar afstemmen. Vaak zoeken ze ook naar oplossingen voor problemen met het overvolle elektriciteitsnet. Het MOOI-subsidieproject EIGEN ontwikkelde daarom een stappenplan en ondersteunende tools om een energiehub te realiseren. Eigen opwek benutten Frits Wattjes is namens netbeheerder Alliander penvoerder van EIGEN. Bij de netbeheerder zagen ze jaren geleden de behoefte ontstaan naar lokale energiesystemen. Onder meer bij bedrijventerreinen. Hierbij stemmen ondernemers de opwek en het gebruik van duurzame energie op elkaar af. Wattjes: “Hoe kunnen we ondernemers en andere betrokkenen hierbij helpen?” Slim organiseren “Met ons subsidieproject onderzochten we hoe je energiehubs kunt verkennen, ontwikkelen, realiseren en exploiteren”, zegt Wattjes. Dat is niet alleen een technisch vraagstuk. De vraag is ook hoe je zo’n energiehub slim organiseert met alle partijen. Daarnaast moet je het financieel en juridisch goed regelen. “Voor EIGEN vormden we dan ook een breed consortium van samenwerkende bedrijven en kennisinstellingen die op alle onderdelen expertise leveren in deze complexe puzzel.” Stappenplan en tools De consortiumpartijen gingen bij bedrijventerreinen op onderzoek uit. Waar lopen die tegenaan als ze een energiehub zouden opzetten? “Op basis daarvan hebben we een blauwdruk ontwikkeld”, zegt Wattjes. “Het is een stappenplan om de mogelijkheid van een energiehub te verkennen, ontwerpen, bouwen en exploiteren. Binnen al die stappen hebben we ondersteunende middelen ontwikkeld, zoals templates en software.” Oplossing voor netcongestie Een energiehub biedt op dit moment vooral een oplossing voor netcongestieproblemen. Bij netcongestie is de vraag of het aanbod van elektriciteit te groot voor het elektriciteitsnetwerk. “Dit probleem is zeer actueel”, zegt Wattjes. “Ons stappenplan laat ondernemers daarom vooral zien hoe een energiehub als middel kan worden ingezet om met netcongestie om te gaan.” Steun van subsidie MOOI Volgens Wattjes was de subsidie van de regeling Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (MOOI) erg belangrijk. “Innovatieve bedrijven zijn belangrijk voor de overgang naar duurzame energie, de energietransitie. Deze MOOI-subsidie draagt daaraan bij. Eén, door een financiële prikkel voor innovaties te geven. En twee, door de opzet van een breed samengesteld consortium van samenwerkende partijen. Samen kunnen we werken aan resultaten die er echt toe doen. Alleen ga je sneller, maar samen kom je veel verder.” Vraag ook MOOI-subsidie aan Wilt u ook gebruikmaken van de MOOI-regeling? Bekijk welke subsidie bij uw project past en vraag deze aan. Lees meer over subsidie aanvragen Meer weten? Bekijk het stappenplan en de tools van EIGEN (blauwdruk) Lees meer over de regeling Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)

Een indrukwekkend moment in het hart van de Blue Banana: vandaag is het nieuwe state-of-the-art distributiecentrum voor DSV opgeleverd op Aviation Valley – strategisch gelegen in één van de logistieke hotspots van Europa. Met circa 36.500 m² warehouse, 6.350 m² mezzanine en 2.850 m² kantoorruimte biedt het gebouw niet alleen ruimte aan koopmansgoederen, maar is het ook ingericht voor de opslag van ADR-producten. Een multifunctioneel en flexibel ontwerp dat klaar is voor de logistieke eisen van morgen.  Duurzaamheid centraal Dit future proof warehouse voldoet aan strenge ESG-criteria: Energie­label A++++ Gebouwd conform BREEAM Excellent Volledig elektrisch XCarb CO?-arm staal & CradleCore sandwichpanelen Battery connectiie voor efficiënt gebruik van hernieuwbare energie Triple glas, EMS, groendaken en grijswatersysteem; Natuurlijk daglicht & landschappelijke inpassing passend bij de omgeving. Een bijzonder architectonisch detail is de ‘living skin’: een dynamische gevel die met extra groen en beweging de architectuur tot leven brengt. Projects & Development Director van Intospace Frank Kersten benadrukte dit tijdens de ceremonie samen met de unieke ligging in de Blue Banana – Europa’s economische powerhouse van Londen tot Milaan. Samen met Barbara Klep, Managing Director van DSV Contract Logistics, CEO van intospace® Tim Beckmann, Aannemingsbedrijf Wouters Schijndel en alle andere betrokkenen bij de bouw, hebben we het glas geheven op de afronding van dit prachtige distributiecentrum – een gebouw waarin de logistiek van vandaag én die van de toekomstige generatie samenkomen. Als symbolisch gebaar van de oplevering is tijdens de ceremonie een glazen sleutel overhandigd: van Tim Beckmann Intospace aan DSV (Barbara Klep) – als teken van toegang tot een nieuw hoofdstuk in (duurzame) logistiek. De oplevering was niet mogelijk geweest zonder de inzet en toewijding van alle betrokkenen. Een bijzonder dankwoord gaat uit naar DSV Contract Logistics, Aannemingsbedrijf Wouters Schijndel en Mulderblauw architecten. Dankzij hun gezamenlijke inzet, expertise en betrokkenheid is de realisatie van dit pand tot stand gekomen.

Rotterdam is een uniek zonnepark rijker. Bijzonder is dat dit initiatief mede is opgezet én deels eigendom is van ondernemers en vastgoedeigenaren op bedrijventerrein Schiebroek. En uniek is ook de samenwerking met energieleverancier Greenchoice en de gemeente Rotterdam. Bovendien is dit het eerste zonnepark dat voor 50 procent via crowdfunding gefinancierd is, mede door Rotterdammers. Woensdag 14 mei 2025 werd Zonnepark Schiebroek aan de Landscheiding/G.K. van Hogendorpweg officieel geopend.  Al in 2015 spraken de ondernemers en vastgoedeigenaren van bedrijventerrein Schiebroek – verenigd in de BedrijvenInvesteringsZone (BIZ) Schiebroek – de ambitie uit om hun bedrijventerrein energiepositief te maken door zelf meer groene stroom te produceren dan het eigen verbruik. Dit als onderdeel van het plan om het bedrijventerrein toekomstbestendig te maken en de CO2-uitstoot actief te verminderen. Wethouder Zeegers (o.a. Klimaat): “Dit zonnepark laat zien waar Rotterdam toe in staat is als we de handen ineenslaan. Ondernemers, bewoners en gemeente hebben samen iets neergezet dat niet alleen duurzaam is, maar ook eigentijds en Rotterdams. Dit is samenwerken aan de stad van morgen.” Unieke samenwerking In 2018 ontstond het idee om zelf een zonnepark aan te leggen. Ondernemers en vastgoedeigenaren richtten de Energiecoöperatie Schiebroek op. Samenwerking werd gezocht met energieleverancier Greenchoice en de gemeente Rotterdam. Beide omarmden het plan van harte. Greenchoice gaf de ontwikkeling van het zonnepark in handen van dochteronderneming KiesZon, de gemeente Rotterdam gaf de grond in erfpacht uit aan de initiatiefnemers. Crowdfunding  Eind juni 2023 gingen de eerste graafmachines aan het werk op het 2 hectare grote zanddepot aan de Landscheiding/G.K. van Hogendorpweg. Tegelijkertijd werd onder de bewoners van Schiebroek een uitnodiging verspreid om met voorrang deel te nemen aan dit zonneproject en zo te investeren in groene stroom. Vervolgens kon iedereen zich inschrijven. Deze crowdfunding leverde uiteindelijk in drie weken tijd de gewenste investering van 915.000 euro op. Uiteindelijk is het totale project gefinancierd door de ondernemers en vastgoedeigenaren, Greenchoice en dochterbedrijf KiesZon en dus voor circa 50% door Rotterdammers via crowdfunding. Hiermee is het een echt Rotterdams project geworden. Verduurzaming bedrijventerrein Dit is het eerste energieproject in Rotterdam, waarbij de ondernemers op een bedrijventerrein voor 50 procent mede-eigenaar zijn van een zonnepark. Op het terrein liggen 5.400 panelen die ongeveer 2,25 MWh opbrengen, voldoende om 1.000 huishoudens een jaar van stroom te voorzien. De verduurzaming op het bedrijventerrein gaat verder. De ondernemers willen met de opgewekte stroom uit het zonnepark een gezamenlijk (snel)laadstation voor vrachtwagens en busjes gaan exploiteren, iets waar mogelijk buren uit Schiebroek ook hun voordeel mee kunnen doen. Daarnaast zijn ze bezig met solar carports op het bedrijventerrein en installeren ze op zoveel mogelijk daken zonnepanelen. Fotografie: Arnoud Verhey  Aan wethouder Chantal Zeegers (o.a. Klimaat) de eer om samen met Dick van der Graaf (voorzitter Vereniging Bedrijven Schiebroek) het zonnepark in te openen

Perspectieffonds Gelderland investeert in vestigingsklimaat voor semicon, digital tech en health tech Vandaag is de bouw gestart van De Frontrunner: het nieuwe kloppende hart van de Noviotech Campus in Nijmegen. Met deze mijlpaal begint een nieuwe fase in de ontwikkeling van de campus. Met deze mijlpaal begint een nieuwe fase in de ontwikkeling van de campus. Namens de provincie Gelderland investeert Oost NL vanuit Perspectieffonds Gelderland (PFG) in het nieuwe campusgebouw dat ruimte biedt aan ondernemers en onderzoekers die werken aan technologische innovaties, zoals chiptechnologie, AI en digitale gezondheidsoplossingen. Met De Frontrunner krijgt zowel de campus als het vestigingsklimaat in Gelderland een flinke impuls en verstevigt de regio haar positie als speler in de semicon, digital tech en health tech. De opening van De Frontrunner staat gepland in 2026. De Frontrunner is veel meer dan een gebouw: het is een plek waar we de toekomst van de regio vormgeven, het kloppende hart van de campus. We geven met De Frontrunner een boost aan de campusontwikkeling. Met dit startmoment creëren we letterlijk en figuurlijk ruimte voor innovatie. - Hans Schoonen, algemeen directeur Noviotech Campus Ruimte voor innovatie en versterking vestigingsklimaat De Frontrunner speelt een sleutelrol in het versterken van het vestigingsklimaat in Gelderland en draagt bij aan de verdere profilering van Nijmegen als nationaal en internationaal knooppunt voor health en hightech. De campus ontwikkelt zich in hoog tempo tot een strategische spil in de semiconductor-industrie binnen het landelijke ChipTech NL-netwerk, met verbindingen naar regio’s als Twente en Brainport. De chipindustrie in Gelderland is een verborgen kampioen, groot en betekenisvol. Met De Frontrunner krijgen bedrijven en kenniscentra straks nog makkelijker onderling verbinding. We geven ondernemers, onderzoekers en startups letterlijk de ruimte om te innoveren voor de wereld van morgen. Zo bouwen we aan een toekomstbestendige economie én de leefbaarheid van onze provincie. - Helga Witjes, gedeputeerde provincie Gelderland Noviotech Campus groeit door: internationale ambitie en gebiedsontwikkeling Noviotech Campus telt inmiddels meer dan 75 bedrijven waar circa 3.500 mensen werken. De vraag naar hoogwaardige werk- en onderzoeksruimte groeit snel, terwijl de beschikbare ruimte beperkt is. De Frontrunner biedt hiervoor een oplossing, met flexibele faciliteiten voor startups, laboratoria, kantoren, vergaderplekken en ontmoetingsruimten. De bouw is onderdeel van de bredere gebiedsontwikkeling Winkelsteeg, waar naast de campus ook circa 6.000 nieuwe woningen worden gerealiseerd. De ambitie is om tegen 2035 te groeien tot een bruisende, duurzame en internationaal gewaardeerde werklocatie met ten minste 40.000 m² bedrijfsruimte. Sterk ecosysteem: samenwerking met bedrijven en kennisinstellingen De kracht van de Noviotech Campus ligt in het sterke ecosysteem, met samenwerkingen tussen onder meer de Radboud Universiteit, Radboudumc, HAN University of Applied Sciences, ROC’s, het bedrijfsleven en andere (inter)nationale partners. Binnen dit ecosysteem zijn sterke specialismen ontwikkeld op het gebied van manufacturing, radio frequency en digital health. Dankzij partijen als NXP en het Chip Integration Technology Center (CITC) heeft Nijmegen zich ontwikkeld tot een krachtige en groeiende internationale hotspot op het snijvlak van gezondheid en technologie. Dat maakt de campus aantrekkelijk voor bedrijven, talent én investeerders – uit binnen- en buitenland. De Frontrunner is een katalysator voor talentontwikkeling, bedrijvigheid en technologische vernieuwing. Met deze investering verstevigen we de positie van Nijmegen in de semicon, digital tech en health tech én versterken we de campus als strategische schakel voor chiptechnologie in Nederland en daarbuiten. Noviotech Campus levert zo een belangrijke bijdrage aan het economisch vestigingsklimaat én het woon- en leefklimaat van de regio. - Wendy de Jong, algemeen directeur Oost NL Perspectieffonds Gelderland draagt bij aan oplossingen voor maatschappelijke opgaven De Frontrunner is een voorbeeld van een strategisch project dat mede mogelijk wordt gemaakt door Perspectieffonds Gelderland (PFG), een fonds van Provincie Gelderland waar Oost NL fondsmanager van is. Via dit fonds investeert Oost NL in initiatieven die bijdragen aan het aanpakken van maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie en het versterken van het vestigingsklimaat. Eerder investeerde PFG  onder meer in Arnhems Buiten en de Biotechnology Fermentation Factory (BFF) in Ede. Foto: v.l.n.r. Hans Schoonen (algemeen directeur Noviotech Campus), Wendy de Jong (algemeen directeur Oost NL) en Theo Föllings (voorzitter Noviotech Campus

Het aantal regio's en steden dat met een ontwikkelingsmaatschappij wil interveniëren op de markt voor bedrijventerrein en ruimte voor werk groeit. BT zette een aantal initiatieven op een rij. Hoe kies je de juiste organisatievorm? Doelen variëren van het beter benutten van bestaande werkgebieden, tot het borgen van betaalbare ruimte voor werk in de stad. Zo verkent de provincie Zuid-Holland momenteel de oprichting van een verplaatsings- en herstructureringsfonds voor het beter benutten van bedrijventerreinen.  Aanleiding is de schaarse ruimte in de meest verstedelijkte provincie van Nederland. ‘De precieze (organisatie)vorm en financiering is nog onderdeel van verkenning. We laten ons daarbij inspireren door voorbeelden zoals die elders in het land reeds bestaan,’ aldus een woordvoerder van de provincie.  Lees dit artikel op BT-Online. Leren van bestaande (her)ontwikkelingsmaatschappijen Hoe geef je herontwikkeling van werklocaties écht handen en voeten? De recent verschenen handzame SKBN-publicatie ‘Beter benutten doe je zo’ laat zien hoe 4 (her)ontwikkelingsmaatschappijen werk maken van toekomstbestendige bedrijventerreinen.  Download de gratis SKBN-publicatie hier.   

De provincie Noord-Holland ondersteunt 21 energiehubs om de realisatie daarvan makkelijker te maken voor de initiatiefnemers. Dat zijn ondernemers die samenwerken om de uitdagingen op het gebied van energie, zoals het volle stroomnet, aan te pakken. De initiatieven krijgen ondersteuning in de vorm van een hubregisseur en geld. Bij een energiehub gaat het er om dat bedrijven op hetzelfde netstation zijn aangesloten om energie met elkaar te kunnen uitwisselen. Verminderen knelpunten energiesysteem Energiehubs zijn een van de mogelijkheden voor ondernemers om uit te breiden of te verduurzamen. Tegelijk zijn energiehubs ook een van de belangrijke bouwstenen voor het toekomstige energiesysteem. Het stroomnet zit vol en dat levert problemen op voor onder andere de economische ontwikkeling in de provincie Noord-Holland. Bij energiehubs wordt binnen een afgebakend gebied, zoals een bedrijventerrein, opwek, opslag en gebruik van energie beter op elkaar afgestemd. De plaats waar energie wordt opgewekt en gebruikt komt dichter bij elkaar waardoor het stroomnet lokaal minder belast wordt. Hierdoor maken energiehubs ruimte voor nieuwe duurzame initiatieven om efficiënter om te gaan met de netcapaciteit. Om dit te stimuleren heeft de provincie het Stimuleringsprogramma Energiehubs ingesteld.  Snellere ontwikkeling lokale energiehubs Het stimuleringsprogramma ondersteunt een snellere ontwikkeling van lokale energiehubs door beschikbare kennis te verspreiden, zodat het aantal knelpunten op het lokale stroomnet afneemt. De regeling richt zich op de verkennende fase en de fase van plan en ontwerp. Per initiatief is € 50.000 tot € 60.000 beschikbaar voor specifieke kennis, zoals data-analyse, technisch, juridisch en organisatorisch advies. Kennis die ondernemers nodig hebben om zich te kunnen organiseren en samenwerken in de energiehubs. De provincie heeft aan gemeenten gevraagd om initiatieven aan te dragen. De initiatieven zijn getoetst aan maatschappelijke criteria (zoals economische ontwikkeling en verduurzaming), criteria over het energiesysteem en organisatorische criteria. De toets is gedaan door Liander, ROMInwest (ontwikkelmaatschappij voor bedrijven in Noord-Holland) en de provincie Noord-Holland. Afgewezen projecten Ook zijn er projecten afgewezen, de meeste door de zogenaamde ‘middenspanningscongestietoets’, een toets die Liander uitvoert om te kijken of het initiatief in te passen is in het middenspanningsnet. In een aantal gevallen kan dat niet omdat het stroomnet vol zit. Voor 2026 wordt een nieuw stimuleringsprogramma opgezet om het aantal initiatieven uit te breiden.

De modernisering van het grondbeleid staat hoog op de agenda van de overheid. Dit beleid speelt een belangrijke rol bij het versnellen van financieel haalbare woningbouw. In 2023 stuurde voormalig minister Hugo de Jonge een Kamerbrief naar de Tweede Kamer waarin hij de noodzaak van een vernieuwd grondbeleid toelichtte. Een jaar later onderzocht een ambtelijke werkgroep verschillende opties om via aanpassingen in het grondbeleid woningbouw te versnellen. Ook het huidige Kabinet Schoof zet zich in voor deze modernisering. Minister Mona Keijzer bracht eind 2024 een voortgangsrapportage over grondbeleid uit. Hoe vernieuwd grondbeleid bijdraagt aan duurzame gebiedsontwikkeling Hoogleraar gebiedsontwikkeling Erwin van der Krabben (Radboud Universiteit) onderzocht, in opdracht van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen, hoe een vernieuwd grondbeleid kan bijdragen aan duurzame gebiedsontwikkeling. Zijn onderzoek richtte zich op drie samenhangende ambities: Het versnellen van woningbouw in de regio. Het bevorderen van duurzaamheid en circulariteit bij gebiedsontwikkeling. Het verduurzamen van bestaande woningen en gebouwen. Op woensdag 23 april 2025 presenteerde Van der Krabben zijn bevindingen. Experts uit de publieke en private sector gingen met elkaar in gesprek over hoe gemeenten hun grondbeleidsinstrumenten kunnen gebruiken om meer grip te krijgen op grondeigendom en de stijging van grondprijzen. Ook werd besproken hoe de voorgestelde modernisering van het grondbeleid gemeenten in de toekomst kan helpen gebiedsontwikkeling te versnellen. Het rapport Het onderzoeksrapport 'Grip op grond' biedt waardevolle inzichten voor beleidsmakers en experts die werken aan duurzame en toekomstbestendige gebiedsontwikkeling. De Groene Metropoolregio gaat gemeenten helpen om met de aanbevelingen aan de slag te gaan. Het rapport kun je via [email protected] opvragen.

In het gebied New Terra op Schiphol Trade Park is een padelbaan gerealiseerd. Dit is volgens SADC een logische en waardevolle toevoeging aan deze omgeving, waar ruimte is voor beweging, ontmoeting en balans tussen werk en welzijn. SADC is er dan ook trots op dat ze deze faciliteit heeft gerealiseerd als onderdeel van haar bredere visie voor dit gebied. “De opening van de padelbaan op Schiphol Trade Park is een concreet voorbeeld van hoe we samen bouwen aan werklocaties die bijdragen aan sociale verbinding. Het laat zien dat de werklocaties van de toekomst ontstaan op plekken waar mens en natuur met elkaar in balans zijn”, aldus wethouder Mariëtte Sedee-Schuitemaker van Haarlemmermeer over het belang van deze nieuwe sportvoorziening. De padelbaan staat op het terrein van New Terra, gelegen op Schiphol Trade Park, en is een plek om te werken, te verbinden én te ontspannen. In dit unieke werklandschap staan innovatie, duurzaamheid en samenwerking centraal. Hier creërt SADC ruimte voor zowel professionele groei als persoonlijke vitaliteit. De opening van de padelbaan markeert bovendien een nieuwe mijlpaal in het programma Leefbaar en Gezond. Schiphol Trade Park is een unieke plek waar SADC bouwt aan een goed bereikbare, veilige en levendige werkomgeving, én een thuis voor bewoners, flora en fauna. New Terra vormt het circulaire hart van dit gebied, een plek waar we pionieren, experimenteren en waar duurzame initiatieven echt tot bloei komen. Samen met Schiphol Trade Park Services en andere partners zet SADC in op projecten die bijdragen aan een actieve en gezonde community. Denk aan wandel- en hardlooproutes, wildcamera’s, een voedselbos en een levendige New Terra Community. En SADC heeft daar met trots deze padelbaan aan toegevoegd. De baan is gerealiseerd  in samenwerking met UPCOURT, een innovatieve startup die padel mogelijk maakt via modulaire, snel te plaatsen banen.