Kamerbrief over voortgang programma Ruimte voor Economie

‘Sturende bedrijventerreinen – ruimte maken voor transities’ is hét thema van het 19e BT Event op donderdag 14 november in De Fabrique in Utrecht. Want naast een faciliterende rol door het accommoderen van ruimtevragen, hebben de 3800 bedrijventerreinen in Nederland als vitale infrastructuur per definitie een sturende impact op de wereld van morgen. Door te kiezen welke ruimtevragen je wel of niet accommodeert, welke activiteiten je wáár accommodeert, welke circulaire stromen je mogelijk maakt, hoe je ruimte biedt aan opwek en opslag van energie en hoe je een vruchtbare bodem legt voor innovatieclusters, kun je transities helpen versnellen. De ruimte en activiteiten op bedrijventerreinen hebben daarin een cruciale rol.  Het borgen van ruimte voor stadsverzorgende (circulaire) bedrijvigheid en praktische banen in de nabijheid van bevolkingsconcentraties, is een nadrukkelijk doel van gemeenten die bij gronduitgifte steeds vaker op maatschappelijke waardecreatie sturen.  Waar ruimte en grond al zijn vergeven, willen overheden – zo goed en kwaad als het gaat – regie terugpakken op bedrijventerreinen. Creatief omgaan met bestaande/beschikbare ruimte door beter benutten, intensiveren, stapelen en mixen vergroot zowel de maatschappelijke als economische output. Op nationaal niveau ontstaat – gevoed vanuit meervoudige schaarste – een nieuw paradigma van ‘keuzes maken’. Selectieve groei en het mogelijk afschalen van economische sectoren die veel ruimte vragen, maar een beperkte economische en maatschappelijke waarde genereren, zijn geen taboes meer. Tegelijk dringt het besef door dat bepaalde sectoren door digitale en circulaire transities juist méér ruimte nodig hebben. Denk daarbij aan grootschalige (data)logistiek, en de opslag/verwerking van reststromen. Deze relatief nieuwe ruimtevragers moeten zo goed mogelijk worden ingepast. Zowel fysiek-ruimtelijk, als binnen een duurzaam economisch-ruimtelijk systeem. Op het BT Event in Utrecht gaan we, samen met onze partners Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Gemeente Amersfoort en de NV OMU, aan de slag met de sturende rol die bedrijventerreinen kunnen oppakken. Met een duidelijke focus op processen, praktische oplossingen, financierbaarheid en uitvoerbaarheid. HOUD DE CONGRESSITE IN DE GATEN VOOR MEER INFO.  

De potentie voor energiebesparing op bedrijventerreinen is groot. Met de huidige duurzame technologieën kan het aardgasverbruik met 80 procent afnemen. Dit betekent wel dat de vraag op het elektriciteitsnet met bijna 50 procent toeneemt, blijkt uit onderzoek van TNO in opdracht van het ministerie van EZK.  Uit de berekeningen van het onderzoeksinstituut blijkt dat het mogelijk is om het aardgasverbruik van bedrijventerreinen met maar liefst 80 procent te reduceren naar 30 petajoule (PJ).   Ter vergelijk: 1 Petajoule is voldoende om ongeveer 18.500 huishoudens een jaar lang van energie te voorzien. Ook de CO2-uitstoot kan flink omlaag: van nu 18,5 megaton, naar 13,6 megaton.  Volgens het TNO-onderzoek is met de huidige technologieën al een besparing mogelijk van 8,7 megaton aan CO2-uitstoot door vermindering van het gebruik van aardgas.   TNO-expert Vincent Kamphuis zegt daarbij dat een onderscheid moet worden gemaakt tussen aardgas en elektriciteit.   ‘Van de 10,4 megaton aardgas kun je er 8,7 besparen, maar door elektrificatie neemt het elektriciteitsgebruik en daarmee de indirecte uitstoot van CO2 toe. Per saldo blijft van die 8,7 megaton dan 3,1 megaton over.’   Volgens de TNO-onderzoeker is dit nog altijd een aanzienlijke en noodzakelijke afname. ‘Als de elektriciteitssector verder verduurzaamt, komt de 8,7 megaton weer dichterbij.’  Bedrijven kunnen de meeste energie besparen door de warmtevraag van hun gebouwen en processen vergaand te elektrificeren. De potentiële besparing op aardgas bedraagt 42 petajoule in gebouwen en 112 petajoule door aanpassing van bedrijfsprocessen. Samen is dat een reductie van 154 PJ, op een totaal verbruik van 184 PJ.  Betere afstemming  Elektrificeren van de warmtevraag zorgt volgens TNO wel voor een toename van de stroomvraag. Het onderzoeksinstituut verwacht dat de vraag met 47 petajoule groeit, een toename van 50 procent ten opzichte van het huidige stroomverbruik op bedrijventerreinen.  Dit vergroot de vraag naar duurzame elektriciteitsopwekking en betekent dat er extra aansluitvermogen nodig is op het elektriciteitsnet.   Dit kan volgens TNO door een betere afstemming van lokale productie en verbruik van elektriciteit met bijvoorbeeld een energy hub.  Het onderzoek wijst uit dat de potentiële besparingen zijn te behalen op een relatief kleine oppervlakte. Bedrijventerreinen stoten volgens berekeningen van het onderzoeksinstituut ongeveer evenveel CO2 uit als de gebouwde omgeving, terwijl ze slechts 2 procent van het totale landoppervlak in beslag nemen, tegenover 7,2 procent door woonruimte.   Door in te zetten op verduurzaming van de bedrijven en efficiënter ruimtegebruik is de potentie van bedrijventerreinen beter te benutten.   Intensiever gebruik maken van dezelfde oppervlakte levert volgens TNO meer ruimte op voor collectieve oplossingen zoals batterijen en slimme energyhubs.  Het ministerie van EZK wil vanuit het vorig jaar oktober gepresenteerde Nationaal Programma Ruimte voor Economie het verduurzamen van bedrijventerreinen versnellen. Het TNO-onderzoek vond plaats in het kader van dit programma.  Lees het volledige artikel op Stadszaken.nl. 

Bedrijventerreinen spreken vaak maar weinig tot de verbeelding. Veelal zijn het terreinen aan de rand van een gemeente, waar bezoekers alleen komen als ze er echt moeten zijn. Maar dat beeld is langzaam aan het veranderen. Niet alleen zijn bedrijventerreinen goed voor maar liefst een kwart van alle werkgelegenheid in de Metropoolregio Amsterdam (MRA), ze kunnen ook een essentiële rol spelen in de ontwikkeling naar een circulaire economie, rond de energietransitie en vergroening van de leefomgeving. Bedrijventerreinen lopen echter tegen grenzen aan, onder meer op het gebied van ruimte en energie. Hierover gaat de nieuwste podcast in de serie Metropoolregio Actueel. ‘Dit moet lokaal op de agenda.’ Tot een jaar of vijf geleden was sprake van een overschot aan bedrijventerreinen in de MRA, maar inmiddels zijn er tekorten in alle deelregio’s en in de meeste gemeenten in de regio. Dit brengt de balans tussen de groei van het aantal inwoners en werkgelegenheid in gevaar. Samenwerking van provincies en gemeenten is nodig om hiervoor de beste oplossingen te vinden, staat in het voorwoord van de Bedrijventerreinenstrategie van de MRA, die in februari 2024 wordt gepresenteerd. Aan het woord in deze podcast van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) komen Noord-Hollands gedeputeerde Esther Rommel, tevens bestuurlijk trekker van de Bedrijventerreinenstrategie van de MRA, Pieter Dijckmeester, directeur Projecten bij SADC en Cees-Jan Pen, lector van het lectoraat ‘De ondernemende regio’ aan de Fontys Hogeschool.  Lees hier het hele bericht en luister de podcast.