Om de circulaire transitie ruimtelijk mogelijk te maken, is het nodig dat er ruimte is voor verschillende circulaire hubs op vijf soorten strategische locaties: multimodaal bereikbare HMC (Hoge Milieu Categorie)-terreinen, watergebonden bedrijventerreinen, industriële clusters, bedrijventerreinen aan de rand van steden, en locaties nabij ov-punten en winkelcentra. Met alle andere ruimteclaims die spelen, moeten overheden daar nu op voorsorteren.

Dit kan niet alleen aan gemeenten en provincies worden overgelaten. Daarvoor pleiten onderzoekers in de oktober-editie van ROmagazine. 

In het artikel werken de auteurs de hubs op de vijf typen strategische locaties verder uit en geven aan wat gemeenten en provincies nu al doen om de circulaire economie ruimtelijk in te passen op deze locaties: 

1 Bouw-, recycling- en revisiehubs op multimodaal ontsloten locaties met een hoge milieucategorie

2 Bulkhubs op watergebonden bedrijventerreinen met milieuruimte

3 Grondstoffenhubs met het oog op industriële clusters en ketens

4 Stadshubs op bedrijventerreinen aan stadsranden

5 Buurthubs bij locaties rond ov-punten, winkelcentra en in woonwijken

“Om de circulaire transitie te laten slagen, is het van belang dat overheden op alle schaalniveaus werken aan het scheppen van de juiste ruimtelijke randvoorwaarden voor circulaire bedrijven en hubs. (…) Belangrijk op te merken dat de verschillende typen hubs op de vijf locaties allemaal nodig zijn om tot een circulaire economie te komen. Een keuze om sommige circulaire hubs wel te faciliteren op bepaalde locaties, maar andere niet, zal ertoe leiden dat de transitie niet goed lukt.” Dat stellen de auteurs in het artikel. 

Klik hier om het volledige artikel te lezen in ROmagazine.

Auteurs: 
Trudy Rood en Emil Evenhuis zijn onderzoekers bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Frank de Feijter is onderzoeker Toekomstbestendige Gebouwde Omgeving aan HAN University of Applied Sciences, Cees-Jan Pen is lector Ondernemende Regio bij Fontys Hogeschool.

Dit artikel staat in ROmagazine oktober 2024. ROm is het vakmagazine over ruimtelijke ontwikkeling en de fysieke leefomgeving en gratis voor ambtenaren en bestuurders-politici in dat beleidsdomein.

Beeld: iStock.com - Hilda Weges

15-10-2024
Event
Circulaire Bedrijventerrein Safari - Proeven aan de circulaire economie
Circulaire Bedrijventerrein Safari - Proeven aan de circulaire economie

De circulaire transitie komt op gang. Op verschillende plekken ontstaat circulaire bedrijvigheid en krijgt het toekomstbeeld van de circulaire economie vorm en ontstaan er voorbeelden van circulaire hubs in de regio. De circulaire economie kent verschillende verschijningsvormen, kleinschalig – grootschalig, lokaal en bedrijventerrein gericht en (boven)regionaal gericht. Van knuffelbaar en inspirerend tot rauw en grote bergen rotzooi. Ontdek de smaken van de circulaire economie tijdens de Circulaire Bedrijventerrein Safari op dinsdag 19 november 2024. Datum: dinsdag 19 november 2024 Ochtendprogramma op IPKW in Arnhem, middagprogramma in Apeldoorn. Deelname aan een deel van het programma is mogelijk. Kosten: Deelname is gratis voor partners van het onderzoek Samen Beter (kijk hier voor een overzicht van de onderzoekspartners) Aanmelden via https://kennislab.typeform.com/to/b1TVtmyk   Programma (wijzigingen onder voorbehoud) 09.30 uur - Inloop op IPKW, Arnhem 10.00-10.30 uur - Welkom en introductie, door Frank de Feijter & Cees-Jan Pen 10.45-12.00 uur - 2 bedrijfsbezoeken op IPKW 12.00-12.45 uur - Lunch op IPKW 13.00-13.45 uur - Vertrek bus naar Apeldoorn 13.45-14.15 uur - Bedrijfsbezoek Hoogeboom (circulair afvalverwerkingsbedrijf)  14.15-14.30 uur - Bus naar Bedrijventerrein Ecofactorij Apeldoorn  14.30-16.00 uur - Bedrijfsbezoek Bedrijventerrein Ecofactorij Apeldoorn  Bedrijventerrein Ecofactorij heeft al 20 jaar haar eigen GDS en ontwikkelt haar elektriciteitsnet steeds verder zodat het slim om kan gaan met vraag en aanbod. In 2023 is in samenwerking met VDL, Saxion, Universiteit Twente en Scholt Energy een MOOI onderzoeksproject gestart gesubsidieerd door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland om het netwerk van Ecofactorij uit te breiden met industriële batterijen en een voorspellend (Machine Learning), zelflerend (AI) en regulerend schaalbaar semi-autonoom netwerk op te zetten. 16.00-16.30 uur - Borrel bij Ecofactorij Apeldoorn  16.30-17.30 uur - Terug op IPKW en einde programma   KLIK HIER OM JE AAN TE MELDEN Deze safari wordt georganiseerd in het kader van het onderzoek Samen Beter van de HAN en Fontys Hogescholen. Dit onderzoek is medegefinancierd door Regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Kijk hier voor meer informatie over dit onderzoek.

19-11-2024
Nieuws
NVM: Bedrijfsruimtemarkt in de knel door netcongestie en ruimtegebrek
NVM: Bedrijfsruimtemarkt in de knel door netcongestie en ruimtegebrek

Op ruim de helft van de bedrijventerreinen in Nederland is geen capaciteit beschikbaar voor de extra afname van elektriciteit. Voor ruim drie op de tien locaties geldt dat er voorlopig geen stroom beschikbaar is. Vijf procent van de bedrijventerreinen beschikt over voldoende elektriciteit, blijkt uit onderzoek van NVM Business. Vooral het midden- en kleinbedrijf (mkb) wordt hard getroffen, stelt de organisatie van makelaars. Ook distributiecentra lopen volgens de makelaarsvereniging tegen de grenzen van het energienet aan.  De problemen zijn het grootst in de provincies Noord-Brabant, Gelderland en Limburg. Daar is op meer dan 90 procent van de bedrijventerreinen geen nieuwe elektriciteitscapaciteit beschikbaar.   Alleen in delen van Zuid-Holland, Friesland en Flevoland is nog enige ruimte beschikbaar op het elektriciteitsnetwerk.  Naast de netcongestie bestaat er een groot tekort aan beschikbare grond. Dat zorgt ervoor dat het steeds moeilijker is om geschikte en duurzame locaties te vinden voor bedrijfsruimtes en bedrijventerreinen. Deze optelsom van factoren is terug te zien in een daling van de opname van bedrijfsruimtes.  Vooral bedrijfsruimten met oppervlakten boven 10.000 vierkante meter worden minder opgenomen. Daarentegen blijkt de uit de cijfers van NVM dat de vraag naar kleinere bedrijfspanden tot 5.000 vierkante meter onder veel (mkb-)ondernemers populair is.  In het rapport benadrukt de makelaarsorganisatie dat bedrijventerreinen belangrijk zijn voor de economie. Ze bieden werkplek aan 30 procent van de beroepsbevolking (3,5 miljoen banen). En die zijn weer goed voor een bijdrage van 40 procent aan het bruto binnenlands product (bbp).    Nieuwbouwprojecten vallen stil De beperkte ruimte op het stroomnet zorgt ervoor dat bedrijven terughoudend zijn met investeringen. Ook vallen nieuwbouwprojecten stil door een tekort aan bouwkavels en gebrek aan ruimte op het energienet.  'Dat is zorgwekkend, omdat het zowel het lokale bedrijfsleven als de bredere nationale economie belemmert. Ook verzwakt netcongestie de concurrentiepositie van Nederland', waarschuwt voorzitter Irene Flotman van NVM Business.  Zij roept het nieuwe kabinet op om met een aanpak te komen voor het energienetwerk en ruimtegebrek.  Duurzame oplossingen zoals energiehubs zouden volgens Flotman uitkomst kunnen bieden. In Tholen is deze maand de eerste energiehub in Nederland gerealiseerd. Dat voorbeeld zou volgens Flotman ook in andere regio's navolging moeten krijgen.   Lees het volledige bericht ook op Stadszaken.nl

27-06-2024
Nieuws
Wethouder Leiden: verdichten en beter benutten voor werkruimte
Wethouder Leiden: verdichten en beter benutten voor werkruimte

Hoe creëer je werkruimte in een dichtbebouwde stad en voorkom je dat bedrijventerreinen veranderen in woongebieden? De Leidse wethouder Fleur Spijker pakt de regie met een ontwikkelagenda, waarmee de stad samen met ondernemers en marktpartijen actief stuurt op voldoende (betaalbare) ruimte voor werk. ‘Voor woningen bestaan wettelijke regels over betaalbaarheid, zou dat niet ook voor werkruimtes moeten gelden?’  Spijker gaat als wethouder over economie, kennis, sport en gezondheid. In de afgelopen juni door de Leidse raad vastgestelde Ontwikkelagenda Ruimte voor Werk wil ze inzetten op meer betaalbare werkruimte in de stad. Ook wil ze de regiefunctie van de gemeente versterken om vitale Leidse bedrijventerreinen te behouden. Het gebrek aan ruimte voor ondernemers in de universiteitsstad is de Leidse wethouder een doorn in het oog, zegt Spijker in een interview dat verschijnt in het oktobernummer van vakblad BT. Ze wil dit met langjarig beleid ondervangen met onder meer een fonds dat functiemenging van wonen en werken en herontwikkeling van leegstaande bedrijfsruimtes stimuleert.   Hoe ziet dit fonds eruit?   'We onderzoeken de oprichting van een fonds voor betaalbare werkruimte, bedoeld om ondernemers met minder financiële middelen te helpen en om onrendabele kosten in ontwikkelingsprojecten te dekken. Daarnaast verkennen we andere financiële en ruimtelijke instrumenten, zoals optoppen, verdichten en een verplicht percentage bedrijfsruimte bij nieuwe projecten, om het aanbod van betaalbare werkruimte in de stad te vergroten.'  Welke sturingsmogelijkheden heb je als gemeente waar het gaat om beter benuttent?  ‘Naast de opzet van het fonds onderzoeken we andere mogelijkheden, zoals het verplichten van een percentage bedrijfsruimte bij nieuwe woningbouwprojecten of het beter benutten van bestaande ruimte. Ook doen we mee aan een tweejarig onderzoek met hogescholen in Amsterdam, Rotterdam en Tilburg om een soort ‘handleiding’ te maken voor het behouden van betaalbare werkruimte in grote steden. Verder hebben we in Leiden de Stichting Werk en Onderneming (SWO), die actief is in het aanbieden van betaalbare werkplekken voor startende ondernemers.’  Wat zijn - naast ruimte voor werk in de stad - de plannen voor de Leidse bedrijventerreinen?   'Als onderdeel van de Agenda Ruimte voor Werk hebben we met andere gemeenten binnen het regionale samenwerkingsverband Economie071 een strategie opgesteld voor de bedrijventerreinen met een looptijd tot 2040. Hierin staat welke terreinen beschikbaar blijven voor bedrijven en hoe we ze verder gaan ontwikkelen.'  ‘Voor Leiden maken we per bedrijventerrein een specifiek plan, een zogenoemd profiel, dat een wenkend ontwikkelperspectief voor de terreinen vormt. Met dit perspectief willen we samen met ondernemers duidelijkheid geven over de toekomst van hun werkplekken, zodat ze durven te investeren en hun bedrijfsruimtes kunnen verduurzamen.’  Betrek je ook omringende gemeenten en wat kan de overheid doen?   ‘De profielen voor de Leidse bedrijventerreinen worden voor langere termijn vastgelegd. Daarnaast praten we ook met andere gemeenten, de provincie en het Rijk om dit thema hoger op de agenda te krijgen.’  ‘Voor volkshuisvesting is bijvoorbeeld wettelijk geregeld wat betaalbaarheid is en welke verhoudingen tussen huur en koop en betaalbaarheid. Er is huursubsidie voor ondersteuning in de huurlasten en er zijn professionele partijen voor volkshuisvesting. Voor bedrijfshuisvesting is dat allemaal niet.'   ‘Ik wil ook echt het Rijk oproepen om daarin te bewegen, omdat de huurprijzen in de stad op dit moment hoog zijn. Dat zorgt ervoor dat mkb’ers en startups de stad uit worden gedrukt. Met dit beleid willen we dat te allen tijde voorkomen.’  Daar wil je ook voor waken met de opzet van een regionale herontwikkelingsmaatschappij?  ‘De wethouders economie en de ondernemers in de stuurgroep bedrijventerreinen binnen het Economie071-samenwerkingsverband ondersteunen een onderzoek naar een ROM (regionale ontwikkelingsmaatschappij bedrijventerreinen, red.) voor dit gebied.'  ‘Op dit moment werken we aan het opstellen van een zogenoemde projectenpijplijn. Daarmee willen we inzichtelijk maken welke projecten kansrijk zijn als startprojecten van een professionele ROM, met een organisatiestructuur vergelijkbaar met die in de Drechtsteden en Utrecht.’  ‘Ook willen we zicht krijgen op de financieringsbehoefte, welke organisatiekosten en investeringskosten daarmee samenhangen.'   Wanneer gaat de ROM van start?  'We verwachten dat we in de tweede helft van 2025 een besluit aan de colleges en raden van de 071 regio voor kunnen voorleggen. Dat houdt in een regionale ontwikkelmaatschappij als een sturend instrument voor de herontwikkeling van onze bestaande bedrijventerreinen en als aanjager voor de gebiedsontwikkeling van nieuwe terreinen.’  ‘Ik hoop ook dat provincie en Rijk hieraan meewerken door geld en kennis en kunde beschikbaar te stellen zodat we de trein op gang kunnen brengen. Je hebt zo’n vehikel nodig om grote stappen te maken.’  Hoe voorkom je dat bedrijventerreinen plaatsmaken voor woningbouw?  ‘In de ontwikkelagenda staat dat we voldoende werkruimte willen behouden in de stad. We hebben een sterke kenniseconomie, maar daartegenover staat dat Leiden de stadsverzorgende economie hard nodig heeft om te functioneren en om iedere Leidenaar van werk te voorzien.’  ‘Bedrijventerreinen vervullen een belangrijke rol. Door gezamenlijk een profiel op te stellen, zorgen we ervoor dat ondernemers actief betrokken zijn. Ook bieden we tegelijkertijd duidelijkheid over de ontwikkelingsmogelijkheden van het terrein.’  Waar denk je dan concreet aan?  'Voor sommige terreinen gaan we functies combineren, zoals wonen en werken, maar de meeste blijven minstens tot 2040 gewoon bedrijventerrein. Daar willen we juist meer bedrijven huisvesten door de ruimte beter te benutten, te verdichten en de hoogte in te gaan.’  ‘Tegelijkertijd willen we ondernemers stimuleren om hun vastgoed te verduurzamen en samen met hen vergroening, klimaatadaptatie en energietransitie oppakken.’  Verdichten en beter benutten dus. Waar ligt de fysieke grens?  'Net als andere regio’s zitten we ontzettend krap in de ruimte. Als die willen maken voor bedrijvigheid vergt dat een enorme ‘schuif opgave’. In Leiden zetten we in op beter benutten en de hoogte ingaan. Dat kan alleen met een regionale aanpak, maar daar zitten beperkingen aan.’  ‘Ruimte efficiënt gebruiken is belangrijk, maar dat mag niet ten koste gaan van de leefbaarheid. Verdichten betekent vaak ook meer verkeer en werkplekken, dus daar moeten we goed over nadenken. We willen ook vergroenen om problemen zoals hittestress en wateroverlast te voorkomen.’  ‘Als verdichting niet meer mogelijk is of een bedrijf wil uitbreiden, kijken we samen met de regio naar alternatieven. De hernieuwde regionale bedrijventerreinenstrategie die we recent hebben vastgesteld en de instrumentaria binnen de Omgevingswet bieden handvatten om bedrijven te behouden die belangrijk zijn voor de regio.’  Lees het artikel ook op Stadszaken.nl   Beeld: iStock - JaySi | Leiden, Zuid-Holland

04-10-2024
Aanmelden nieuwsbrief